v2465

Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
Lời nói đầu
Xã hội loài ngời đã tồn tại và phát triển trong qua trình lịch sử lâu dài trải qua
các hình thái kinh tế xã hội và mỗi hình thái đó gắn liền với hoạt động sản xuất ra
của cải vật chất. Nếu ngừng sản xuất ra của cải vật chất thì sự sống trên toàn cầu
sẽ bị huỷ diệt. Không vợt khỏi quy luật khách quan đó nền sản xuất ra của cải vật
chất ở nớc ta cũng là nền tảng trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nớc.
Trớc thực trạng của nền kinh tế Việt Nam những năm 86, Đảng và nhà nớc ta sớm
nhận ra những khuyết điểm của cơ chế tập trung bao cấp, cơ cấu tổ chức quản lý
và định hớng, tính cấp thiết phải đổi mới kinh tế với chiến lợc : chuyển đổi sang
nền kinh tế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc định hớng XHCN.
Xuất phát từ hoàn cảnh cụ thể của thời đại, Đảng và nhà nớc ta đã vạch định
những chính sách đổi mới phù hợp đúng đắn dựa trên cơ sở mối quan hệ thống
nhất biện chứng giữa thực tiễn và lý luận, giữa đổi mới t duy và đổi mới kinh tế.
Muốn đổi mới kinh tế thành công, phải có t duy lý luận đúng dắn, có cơ sỏ phơng
pháp luận làm kim chỉ nam soi đờng. Vì vậy xem xét mối quan hệ giữa đổi mới t
duy và đổi mới kinh tế là một vấn đè cấp thiết.Đó cũng là lý do em chọn đề tài :
Phân tích mối quan hệ giữa lý luận và thực tiễn, vận dụng mối quan hệ giữa
đổi mới t duy và đổi mới kinh tế là nội dung cho tiểu luận của mình.
Qua đó em muốn trình bày những hiểu biết về quá trình đổi mới t duy kinh tế ở
Việt Nam trên các phơng diện :
- Tính tất yếu của công cuộc đổi mới kinh tế ở Việt Nam
- Những cơ sở lý luận chỉ đạo đổi mới : Tuân thủ quan điểm toàn diện, quan
điểm lịch sử cụ thể, sáng tạo đổi mơí kinh tế, tham khảo song không rập
khuân mô hình cải tổ kinh tế của Liên Xô, đổi mới tuân thủ quy luật quan
hệ sản xuất phù hợp với tính chất của lực lợng sản xuất, tổng kết thực tiễn,
đúc kết lý luận.
- Khẳng định đờng lối đổi mới của Đảng là đúng đắn phù hợp với mối quan
hệ biện chứng giữa thực tiễn và lý luận.
1
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
Cuối cùng em muốn hiểu rõ về thực trạng đổi mới kinh tế nớc nhà, những thành
tựu đạt đợc và thách thức trong tơng lai.
2
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
Ch ơng 1 : Mối liên hệ thống nhất giữa lý luận và thực tiễn.
1.1Thực tiễn và vai trò của thực tiễn đối với lý luận nhận thức
Thực tiễn là hoạt động vật chất có tính lịch sử xã hội của con ngời nhằm biến
đổi thế giới khách quan. Nói đến thực tiễn phải nhấn mạnh đó là hoạt động vật
chất, là tác động vào đối tợng vật chất nhất định biến đổi nó nhằm thoả mãn nhu
cầu của con ngời, chỉ có thực tiễn mới thay đổi hoàn cảnh và đồng thời với quá
trình đó con ngời biến đổi bản thân mình, thực tiễn của con ngời đợc tién hành dới
nhiều hình thức khác nhau, hoạt động sản xuất kinh doanh, đây là hoạt động cơ
bản quy đinh sự tồn tại và phát triển xã hội, hoạt động chính trị và hoạt động thực
nghiệm khoa học.
Hoạt động thực tiễn có tính lịch sử xã hội, ở những giai đoạn lịch sử khác nhau
thì hoạt động thực tiễn của con ngời biểu hiện cũng khác nhau.
Vai trò của thực tiễn đối với lý luận nhận thức : Thực tiễn là điểm xuất phát của
nhận thức trong quá trình hoạt động thực tiễn, con ngời tác động vào các sự vật
hiện tợng làm chúng bộc lộ ra những yếu tố ngẫu nhiên bề ngoaì, từ đó con ngời
thu nhận những dữ kiện ban đầu về nhận thức và trong quá trình hoạt động thực
tiễn trải qua thất bại con ngời mới phản ánh đợc những mối liên hệ bản chất tất
nhiên quy luật của sự vật
Thực tiễn là động lực của nhận thức
Trong quá trình hoạt động nhận thức luôn đòi hỏi con ngời phải tìm tòi nghiên cứu
thực tiễn thúc đẩy khoa học phát triển
Thực tiễn là mục đích của nhận thức
Nhận thức của con ngời xét đến cùng là phục vụ cho hoạt động thực tiễn, biến đổi thế
giới khách quan cho nên nhận thức phải quay trở về chỉ đạo hoạt động thực tiễn
Thực tiễn là tiêu chuẩn kiểm tra nhận thức thông qua hoạt động thực tiễn mới có thể
đa nhận thức của con ngời trở lại tác động vào thế giới khách quan, những thành tựu
trong hoạt động thc tiễn chúng ta mới có thể xác định đợc nhận thức đó là đúng hay
sai.
3
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
1.2 Sự thống nhất giữa lý luận và thực tiễn
Thực tiễn giữ vai trò quyết định đối với lý luận
Thực tiễn là trung tâm của lý luận, là cơ sở nền tảng, là trung tâm của lý luận.
Thực tiễn đặt ra thúc đẩy cho nhận thức con ngời phát triển. Nận thức làm cho nhu
cầu cuộc sống tốt đẹp hơn
Thực tiễn là cái hình thức hoá lý luận nó làm cho lý luận tham gia vào biến đổi hiện
thực
Ngợc lại lý luận lại phải chỉ đạo thực tiễn
Hoạt động thực tiễn chỉ có thể có hiệu quả khi nó tuân theo các quy luật khách
quan, chính lý luận lại vạch ra các quy luật khách quan ấy.
Lý luận là hệ thống những quan điểm t tởng đợc tổng kết từ thực tiễn và chỉ đạo
hoạt động thực tiễn. Tổng kết thực tiễn là cơ sở của việc hình thành lý luận. Nhng
thực tiễn luôn luôn biến động, trong khuôn khổ hoặc vợt ra ngoài bản chất. Đó là
cơ sở cho sự phát triển không ngừng của lý luận. Lý luận không đứng yên khi thực
tiễn phát triển, lý luận phân tích sâu sắc những vấn đề của thực tiễn, tìm ra quy
luật vận động phát triển, do đó mà giải đáp đợc những vấn đề mới dặt ra cho cuộc
sống, chỉ ra hớng đi đúng đắn để con ngời hoạt động phù hợp với quy luật khách
quan.
Tóm lại lý luận mà không xuất phát từ thực tiễn là lý luận suông còn thực tiễn
không chỉ đạo bằng lý luận là thực tiễn mù quáng. Sự nghiệp đổi mới là quá trình
mới mẻ. Tổng kết thực tiễn đất nớc nhất là đất nớc trong thời kì mới có vị trí quan
trọng trong việc phát triển t duy kinh tế phù hợp với hoàn cảnh cụ thể nớc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa.
Ch ơng 2 : Tính tất yếu của đổi mới kinh tế và đa t duy lý luận vào đổi mới
kinh tế Việt Nam
2.1 Tính tất yếu của đổi mới kinh tế ở Việt Nam
2.1.1 Đổi mới là động lực là xu h ớng của thời đại
4
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
Đổi mới t duy là thay đổi cách nghĩ cách nhìn nhận đánh giá về một sự vật hiện
tợng nào đó trong xã hội theo đúng bản chất của nó. Có thể hiểu đó là sự thay đổi
các quan điểm hệ t tởng, các cách thức tổ chức lĩnh vực nào đó trong đời sống xã
hội.
Để có một xã hội nh ngày nay là quá trình tích luỹ về lợng ngay từ khi loài ngời
xuất hiện thì sản xuất thô sơ, đời sống không ổn định, trải qua sự nỗ lực của con
ngời tác động vào giới tự nhiên cải biến nó thông qua lao động ,trải qua nhiều
thăng trầm của lịch sử giờ đây con ngời đã tạo ra thành công đang kể. Thành tựu
đạt đợc là do quy luật phát triển do sự tự thân vận động của mỗi ngời trong xã hội.
Trong mọi thời đại, sự phát triển bền vững tăng trởng của nền kinh tế là nhân tố
hàng đầu quyết định sự phồn thịnh của mỗi quốc gia. Không nằm ngoài xu thế của
thời đại nớc ta tiến hành xây dựng đất nớc trên nền tảng công cuộc đổi mới các
mặt của đời sống xã hội mà trong đó đổi mới kinh tế là trọng tâm.
Đổi mới kinh tế với mục tiêu phát huy tối đa các nguồn lực trong và ngoài nớc.
Đặt con ngời với t cách vừa là cá nhân là thành viên cộng đồng, là động lực quan
trọng để phát triển đát nớc, con ngời là nhân tố trung tâm.
Đổi mới không nên hiểu là thay đổi cơ chế quản lý mà thực chất là gắn với mô
hình cũ xây dựng cấu trúc mới bao gồm nhiều thành phần tiến bộ hơn. Cần ý thức
sâu sắc đổi mới phải gắn các thời kì khác nhau có liên quan đến nhau, nếu năm
1986 là khởi xớng đổi mới, năm 1989 là ban dầu khởi động đánh dấu các quan
điểm mới đợc khẳng định tiến dần vào sự nghiệp 15 năm đổi mới kinh tế Việt
Nam.
2.1.2 Đổi mới đ a đất n ớc thoát khỏi khủng hoảng .
Thực trạng nền kinh tế trớc đổi mới
Nớc ta với điểm xuất phát thấp trải qua nhiều năm chiến tranh bảo vệ tổ quốc .
Chịu ảnh hởng nặng nề và kéo dài của cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, ít coi
trọng mặt trận dân chủ nhất là dân chủ kinh tế, nhà nớc hoá về mặt kinh tế,
Hậu quả của mô hình đó : Lợi ích của nền kinh tế, của các chủ thể kinh tế, ngời
lao động nói chung bị thủ tiêu, nền kinh tế hoạt động kém sinh khí, thiếu năng
5
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
động. Các doanh nghiệp trong tình trạng lãi giả, lỗ thật, nền kinh tế rơi vào
khủng hoảng đầu những năm 70, công nông nghiệp đình đốn, tiền tệ mất giá bởi
siêu lạm phát.
2.2.2Thực tiễn và lý luận trong b ớc mở đ ờng và phát triển t duy kinh tế
2.2.2.1Đổi mới trên cơ sở nhất quán của quy luật quan hệ sản xuất phù hợp
với lực lợng sản xuất.
Nớc ta lâm vào khủng hoảng kinh tế cuối những năm 70 đầu 80 thế kỉ XX.
Tình trạng đó có nguyên nhân khách quan, xong về chủ quan là do trong thời gian
đó chúng ta phạm nhiều sai lầm nghiêm trọng và kéo dài về chủ trơng, chính sách
chủ đạo chiến lợc. Trong quá trình cải tổ do chủ quan duy ý chí nóng vội, muốn
làm nhanh tiến nhanh chúng ta đã xoá bỏ các thành phần kinh tế phi CNXH trong
quá trình phát triển kinh tế đất nớc. Khuyết điểm này bắt nguồn từ nhận thức cha
đầy đủ lý luận của chủ nghĩa Mac Lênin về thời kỳ quá độ lên CNXH, không thất
rõ tính phức tạp lâu dài phải trải qua nhiều chặng, nhiều bớc của thời kỳ quá độ,
không thấy rõ nền kinh tế nhiều thành phần là một đặc trng của thời kỳ quá độ, do
đó đã biến nền kinh tế quốc dân nhiều thành phần thành nền kinh tế XHCN thuần
nhất, dựa trên chế độ sở hữu toàn dân và sở hữu tập thể

T tởng chủ quan nóng vội còn xuất phát từ nhận thức cha đầy đủ về quy luật
quan hệ sản xuất phù hợp với lực lợng sản xuất. Sau khi xác lập chế độ sở hữu
XHCN, chúng ta cha tìm ra cơ chế và nguyên tắc quản lý thích hợp.Chỉ tập trung
hoàn thiện quan hệ sản xuất XHCN trong khi lực lợng sản xuất còn ở trình độ
thấp. Cơ chế quản lý hành chính tập trung quan liêu bao cấp chi phối trong cả kinh
tế quốc doanh và kinh tế tập thể. Với nhận thức về cơ chế đó,nên mọi sự tìm tòi cải
tiến hiện thực nội dung quản lý đều không vợt khỏi khuôn khổ của cơ chế đó.

Việc cải tiến quản lý kinh tế trải qua nhiều biến đổi vẫn không mang lại kết quả
nh mong muốn. Những thách thức ảnh hởng đến chế độ sở hữu XHCN đêu không
6
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
đợc tán thành. Do vậy mục tiêu cải taọ để phát triển sản xuất chẳng những không
đợc thực hiện tốt mà còn gặp khó khăn suy giảm dẫn đến tình trạng suy giảm kinh
tế.

Nguyên nhân của những sai lầm khuyết điểm đó do đại hội Đảng 6 nhận định là
do sự lạc hậu về lý luận, cha coi trọng tổng kết thực tiễn. Tất nhiên tổng kết thực
tiễn không phải là công việc dễ dàng :
- Tổng kết thực tiễn là xuyên qua những tình hình vấn đề cơ bản tìm ra đợc bản
chất và quy luật vận động của sự vật
- Tổng kết thực tiễn phải nắm đợc lý luận cơ bản, cung cấp những luận cứ cơ
bản để đổi mới t duy
- Cách thức tổng kết thực tiễn là đi sâu vào thực tiễn, vào các mặt hoạt động
của đất nớc, tiếp nhận thông tin khái quát thành lý luận, nắm bắt những vấn đè
mới, tiếp thu có chọn lọc những thành tựu của nhân loại. Lý luận phản ánh hiện
thực khách quan và đợc nảy sinh trong những điều kiện lịch sử nhất định, sự phát
triển của hiện thực và sự thay đổi các điều kiện kịch sử tất yếu đòi hỏi lý luận cũng
cần bổ sung, phát triển theo. Căn cứ của lý luận chính là thực tiễn, phải tìm trong
thực tiễn và thờng xuyên tổng kết thực tiễn, tổng kết những kinh nghiệm thực tiễn
của quần chúng, tiếp thu thành tựu nhân loại, đổi mới nhận thức từng bớc hình
thành lý luận và đờng lối đổi mới đúng đắn.

Hơn nữa, t duy lý luận phải hình thành trên cơ cở có giả thiết và sử dụng giả
thiết coi đó chính là công cụ tìm tòi của t duy mà thiếu nó chúng ta không bao giờ
có đợc quy luật. Thêm vào đó phơng pháp biện chứng duy vật là điều kiện không
thể thiếu để hình thành t duy lý luận, không có lựa chọn phơng pháp mà chỉ sáng
tạo phơng pháp.
T duy lý luận phải gắn liền với sự phát triển của khoa học.
T duy lý luận phải có sự nghiên cứu trớc toàn bộ lịch sử triết học.
Cuối cùng, Chúng ta cần xác định đổi mới nhằm thoát khỏi khủng hoảng, lạc
hậu, giải phóng và khai thác mọi tiềm năng phát triển xã hội nhằm thực hiện
7
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
CNXH đích thực.Đổi mới không phải là từ bỏ CNXH mà là khẳng định tính quy
luật của quá tình đó làm cho công cuộc xây dựng XHCN đi đúng với quy luật
khách quan hơn.
2.2.2.2 Mô hình đổi mới sáng tạo không rập khuân máy móc cải tổ kinh tế của
Liên Xô
Quá trình xây dựng và phát triển đất nớc theo mô hình XHCN của LiênXô trên
nền tảng định hớng phát triển công nghiệp nặng với tiền đề của cách mạng công
nghiệp trớc đây.Song nớc Việt nam có hoàn cảnh xuất phát điểm thấp. Chúng ta đã
phạm phải những sai lầm nghiêm trọng không xuất phát từ thực tiễn, tôn trọng
những quy luật khách quan , sao chép một cách máy móc mô hình CNXH trong
đổi mới kinh tế khi nó đã trở nên không còn phù hợp. Quan niệm một cách giản
đơn về con đờng đổi mới kinh tế XHCN mà khôngthấy hết những khó khăn, thử
thách tính phức tạp và lâu dài của quá trình. Đảng ta đã mắc sai lầm chủ quan
trong việc đánh giá tình hình đất nớc đề ra mục tiêu chủ trơng không phù hợp với
hoàn cảnh đất nớc thời kỳ đầu đổi mới ví dụ nh phải sửa đổi là :
- Chú trọng phát triển nông nghiệp đợc xem là mặt trận hàng đầu, phát triển
một số ngành công nghiệp trong một cơ cấu công nông nghiệp hợp lý.
- Vì không nhận thức đầy đủ tính tất yếu của con đờng đi lên CNXH bỏ qua
chế độ t bản chủ nghĩa là phải trải qua các giai đoạn quá độ trung gian, quá
độ vơí các hình thức và biện pháp chuẩn bị cần thiết nên chúng ta đã đề ra
những mục tiêu, nhiệm vụ quá cao, không nhận thức phải phát triển lực l-
ợng sản xuất ngang tầm với quan hệ sản xuất mới. Chính vì vậy, cần coi
trọng nhân tố con ngời, tôn trọng hoạt động của kinh tế t bản t nhân nhằm
thúc đẩy lực lợng sản xuất phát triển

2.2.2.3 Tham khảo thành công đổi mới ở một số nớc
Công cuộc đổi mới kinh tế theo định hớng XHCN ở Việt Nam chịu sự tác động
trực tiếp của những nhân tố quốc tế và thời đại, của tình hình khu vực và thế giơí.
8
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
Giữa lúc Việt Nam tiến hành công cuộc đổi mới, trên thế giới đã diễn ra những
biến đổi lớn lao.

Trớc hết công cuộc cải cách kinh tế ở nớc láng giềng Trung Quốc theo định h-
ớng kinh tế thị trờng mở cửa ( 1978 ) đã thu đợc nhiều thành tựu to lớn
Thứ hai, sự không thành công của công cuộc cải tổ ở LiênXô và Đông Âu đã
dẫn đến sự sụp đổ của CNXH của những nớc này.Sự sụp đổ đó để lại những bài
học kinh nghiệm đắt giá, cách thức và phơng pháp cải tổ, về giải quyết mối quan
hệ giữa Đảng, nhà nớc, nhân dân, giữa đổi mới t duy lý luận và đổi mới kinh tế
Thứ ba, thành công của các nớc công nghiệp mới ở khu vực Đông Nam á
với chiến lợc phát triển công nghiệp hoá hiện đại hoá rút ngắn dựa vào nội lực
mở cửa thị trờng, hội nhập quốc tế, đẩy mạnh xuất khẩu và thu hút vốn đầu t nớc
ngoài, đây là giải pháp mang ý nghĩa chiến lợc quan trọng, là một khả năng lựa
chọn phơng thức phát triển mới của chúng ta. Bởi Việt Nam và các nớc Đông Nam
á cũng xuất phát từ những nớc nông nghiệp có sự tơng đồng về các điều kiện văn
hoá á Đông.
Thứ t, xu hớng hợp tác và mở rộng quan hệ quốc tế ngày càng mở rộng và tăng
cờng, toàn cầu hoá kinh tế ngày càng trở thành xu thế khách quan. Định hớng lại
t duy về vấn đề phát triển trong đó phát triển kinh tế là nhiệm vụ hàng đầu.
9
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
2.3.Đặc tr ng quá trình đổi mới kinh tế bỏ qua T bản chủ nghĩa. Công nghiệp
hoá và hiện đại hoá là nền tảng đổi mới kinh tế.
Chúng ta đi lên CNXH từ một nền kinh tế còn rất lạc hậu lại bỏ qua chế độ
TBCN, do vậy tạo ra sự biến đổi về chất của xã hội trên tất cả các lĩnh vực là sự
nghiệp khó khăn, phức tạp. CNTB đã xã hội hoá lao động, phát triển sản xuất hàng
hoá, giải phóng khả năng con ngời tạo ra một lực lợng sản xuất phát triển tột bậc.
Chúng ta bỏ qua TBCN không có nghĩa là phủ định những thành tựu to lớn đó, do
vậy để đổi mới kinh tế thành công, đạt tới mục tiêu dân giàu, nớc mạnh, chúng ta
phải tạo ra đợc sự phát triển vợt cấp của lực lợng sản xuất thông qua việc rút ngắn
các giai đoạn trong tiến trình vận động đi lên, muốn vậy, phải đẩy mạnh công
nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nớc. Cốt lõi của sự phát triển rút ngắn đổi mới kinh tế
chính là rút ngắn tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
Công nghiệp hoá trên cơ sở khai thác và tái tạo thiên nhiên với mục tiêu tối cao
là vì con ngời hay nói cách khác đó là quá trình công nghiệp hoá bền vững, tạo
điều kiện vợt bậc của lực lợng sản xuất.
Từ kinh nghiệm của các nớc đi trớc cho thấy mọi quá trình công nghiệp hoá
thàn công đén nay đều đòi hỏi phải có các điều kiện sau đây : Thị trờng, vốn, công
nghệ, lao động, tài nguyên, các chính sách tự do hoá thơng mại, giá cả, tín dụng
là quan trọng trong mở rộng thị trờng. Với Việt Nam thị trờng có ý nghĩa quan
trọng. Thứ hai là yếu tố nguồn nhân lực, đầu t tài chính cho giáo dục, y tế thực
hiện cơ chế thị trờng trong việc sử dụng nhân lực trí thức. Thứ ba là công nghệ và
vốn, Việt Nam cần thu hút vốn và công nghệ tiên tiến của nớc ngoài .

Với ba đăc trng chủ yếu trên, Việt Nam phải tận dụng tối đa lợi thế của nền
kinh tế phát triển cao hơn, có chính sách vận động cụ thể, đúng đắn điều chỉnh các
nhân tố phục vụ đắc lực vào thực tiễn để đạt các mục tiêu :
Công nghiệp hoá, hiện đại hoá công nghiệp nông thôn đẩy mạnh hàng tiêu
dùng, tiếp tục xây dựng một số ngành công nghiệp quan trọng.
10
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
Xây dựng nớc ta thành một nớc công nghiệp cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại,
cơ cấu kinh tế hợp lý, quan hệ sản xuất tiến bộ phù hợp với lực lợng sản xuất, đời
sống của xã hội do con ngời và vì con ngời.
2.4 Thực tiễn đất n ớc chỉ đạo lý luận đổi mới
2.4.1Bớc đổi mới là cuộc tìm tòi từ thực tế nhân dân + kinh nghiệm quốc tế.
Đờng lối đổi mới của chúng ta dựa trên cơ sở tổng kết những kinh nghiệm thực
tiễn, những sang stạo của nhân dân và trên cơ sở nghiên cứu lý luận, từ bỏ những
ảo tởng đã từng có trong cán bộ và nhân dân về một mô hình có sẵn. Đổi mới xuất
phát từ thực tiễn, tôn trọng quy luật khách quan, quan điểm toàn diện đổi mơi kinh
tế quốc tế và quan điểm lịch sử cụ thể phù hợp với điều kiện của đất nớc.
Chúng ta tiến hành đổi mới, có không ít ý kiến cho rằng đó là rập khuôn mô
hình đổi mới của LiênXô. Nhng trên thực tế, đổi mới của Việt Nam là con đẻ
của sự sáng tạo của nhân dân, của trí tuệ các nhà hoạch định chính sách quốc gia
và các nhà khoa học Việt Nam. Việc hình thành đổi mới là quá trình vừa thử
nghiệm, vừa diều chỉnh, vừa tổng kết kinh nghiệm từ thực tiễn, phát huy sức sáng
tạo của nhân dân, lại vừa nghiên cứu lý luận, tham khảo kinh nghiệm quốc tế. Đai
hội 6 của Đảng ( 1986 ) là một điểm mốc đặc biệt quan trọng của quá trình đổi
mới, bởi ở đó lần đầu tiên hình thành một cách toàn diện nhất mục tiêu,nội dung,
con đờng và biện pháp tiến hành đổi mới. Biểu hiện cụ thể :
- Thừa nhận sự tồn tại của sản xuất hàng hoá và thị trờng. Phê phán triệt đẻ
cơ chế tập trung quan liêu bao cấp và khẳng định chuyển hẳn sang hoạch
toán kinh doanh.
- Xây dựng quan hệ sản xuất mới nhằm mục tiêu chính giải phóng sức sản
xuất, nâng cao đời sống nhân dân, phát triển các loại hình quan hệ sản xuất
khác nhau trong đó kinh tế nhà nớc giữ vai trò chủ đạo, xác đinh địa vị làm
chủ của ngời lao động. Trong sản xuất phân phối theo lao động và có hiệu
quả kinh tế là chính đồng thời kết hợp phát triển năm thành phần kinh tế
11
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
chính : Kinh tế nhà nớc, kinh tế hợp tác, kinh tế t bản, kinh tế cá thể tiểu
chủ, kinh tế t bản t nhân.
- Coi trọng lợi ích cá nhân, tập thể và xã hội, chăm lo toàn diện và phát triển
nhân tố con ngời.

Một điểm quan trọng nữa phải xác định: việc bố trí lại cơ cấu kinh tế phải đi
đôi với quản lý kinh tế đó là nhà nớc nắm các mạch máu kinh tế do đó có điều
kiện và nhất thiêt phải quản lý nền kinh tế quốc dân. Việc sử dụng quan hệ sản
xuất phải gắn với thị trờng. Xây dựng nền kinh tế mở cả trong lẫn ngoài phù hợp
với các quy luật tất yếu khách quan
2.4.2 Thành tựu bớc đầu và hạn chế, biện pháp khắc phục
Nhà nớc quản lý kinh tế nhằm định dẫn dắt các thành phần kinh tế, tạo môi tr-
ờng và điều kiện thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Thực tiễn cho thấy
cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa đã
thực sự phat huy tác dụng làm cho nền kinh tế nứơc ta tăng trởng với tốc độ cao,
nền kinh tế bớc đầu thoát ra khỏi khủng hoảng.Đại hội lần thứ 8 của Đảng đã nhận
định nhịp độ tăng trởng của nền kinh tế liên tục và ổn định, công nghiệp nông
nghiệp và kim ngạch xuất khẩu tăng.

Về cơ cấu kinh tế có bớc chuyển đổi, công nghiệp dịch vụ tăng,nông nghiệp
với thăng lợi trên măt trận lơng thực, sau nhiều năm thiếu đói, nớc ta đã có dự trữ
và xuất khẩu. Hoạt động khoa học công nghệ gắn liền với nhu cầu phát triển kinh
tế. Kinh tế đối ngoại mở rộng theo hớng đa dạng hoá, đa phơng hoá có tích luỹ nội
bộ nền kinh tế.

Bên cạnh những thành tựu kinh tế qua 10 năm đổi mới, nền kinh tế còn nhiều
mặt yếu kém :
- Nớc ta vẫn là một trong những nớc nghèo nhất thế giới. Trình đọ phát triển
kinh tế, năng suất lao động, hiệu quả sản xuất kinh doanh và cơ sở vật chất kỹ
12
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
thuật còn lạc hậu mặc dù quan hệ sản xuất đợc điều chỉnh xong việc lãnh đạo xây
dựng quan hệ sản xuất mới có phần lúng túng và buông lỏng,hiệu lực quản lý của
nhà nớc cha đủ để phát huy sức mạnh của cơ chế thị trờng, cha hạn chế đợc các
măt tiêu cục của nó. Hoạt động tài chính ngân hàng chậm đổi mới. Nhận chuyển
giao quản lý xuất nhập khẩu, nhận chuyển giao công nghệ còn nhiều sơ hở, tiêu
cực,lạm phátcha đợc kiềm chế vững chắc ví dụ : Nhu cầu vốn đầu t cho cong
nghiệp hoá rất lớn và cấp bách nhng một bộ phận trong nhân dân còn tiêu dùng
lãng phí, cha tiết kiệm dùng vốn đầu t cho phát triển, nhà nớc thiếu chính sách huy
động vốn.

Thực tế đó cần xem xét lại vấn đề thay đổi t duy kinh tế : Công tác lý luận tuy
đã đạt đợc nhiều thành tựu, cung cấp nhiều luận cứ khoa học, xong trình độ lý luận
của Đảng ta vẫn còn lạc hậu, việc tổng kết thực tiễn vẫn còn yếu kém, cha theo
kipợ sự phát triển và yêu cầu đổi mới của thời đại, mới dừng lại ở khái quát chung,
nhiều vấn đề đổi mơí cụ thể cha có lời giải đáp, chính vì thế phải đi sâu vào cuộc
ssống, tiếp nhận thực tế khái quát thành lý luận. Khắc phục tình trạng đi theo lối
mòn chỉ dựa vào những kết luận đã co trong sách vở để luận giả trừu tợng, ít đa ra
những cái mới phù hợp với thực tế cuộc sống.
Nhiều cán bộ giảng viên nhận thức về chủ nghĩa MacLenin và t tởng Hồ Chí
Minh còn giản đơn, phơng pháp t duy cha vơn tới tầm biện chứng, còn dng lại ở
trình độ cảm tính và chủ nghĩa kinh nghiệm phần nào mang tính thực dụng. Rất
nhiều vấn đề chúng ta cha kết luận đợc ví dụ ;

Nền kinh tế Việt Nam định hớng XHCN ở nớc ta có quan hệ thế nào với quy
luật phổ biến của kinh tế thị trờng nói chung, tình trạng kem hiệu quả của hệ
thống daonh nghiệp nhà nớc bắt nguồn từ đâu? Làm thế nào va khuyến khích t
nhân phát triển vừa hạn chế đợc sự phân hoá giàu nghèo ? Giải pháp gì để kinh tế
nhà nớc thực sự phát huy vai trò chủ đạo ? Làm thế nào và băng cách nào để chủ
động tham gia quá trình toàn cầu hoá, chủ động hội nhập kinh tế quôc tế và rút
ngắn quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở Việt Nam ?
13
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel : 0918.775.368
Những vấn đề đó sớm hay muộn cũng cần trả lời xác đáng. Đơng nhiên đay là
công việc phức tạp khó khăn không thể giải quyết ngay đợc. Điều quan trọng nh
nghị quyết hôi nghị lần thứ 5 ban chấp hành trung ơng Đảng đã đề ra, là tiếp tục đi
sâu tổng kết thực tiễn để phát triển lý luận, dùng lý luận hớng dẫn và cắt nghĩa cho
các vấn đề mà thực tiễn đặt ra. Muốn tổng kết thực tiễn, nắm những vấn đề lý luận
cơ bản có phơng phápluậnkhoa học, tức là phai nắm vững nhng nguyên lý cơ bản
của chủ nghĩa Mac Lênin và t tởng Hồ Chí Minh.
2.5 Cơ sở khoa học thực tiễn đổi mới kinh tế giai đoạn mới
2.5.1 Vận dụng nguyên lý trong bộ t bản của Mac Anghen
Mac đã dùng phơng pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử trong nghiên
cứu các hiện tợng, các quá trình kinh tế, trong trình bày toàn bộ hệ thống lý luận
của mình. Chính nhờ phơng pháp nghiên cứu khoa học đó mà Mac đã sáng tạo ra
học thuyết giá trị thăng d, cung cấp cho ta một vũ khí đáng tin cậy để tiến hành
công tác lý luận có hiệu quả. Sự nghiệp đổi mới ở nứơc ta trong hơn 15 năm qua
cho thấy Đảng ta đã tích luỹ từ tình hình thực tiễn của đất nớc để xây dựng các
chủ trơng, chính sách đổi mới kinh tế :
- Tính toàn diện của quan hệ sản xuất với sự đa dạng hoá quan hệ sở hữu và
thành phần kinh tế trong quá trình đổi mới nền kinh tế.
Trên thực tế, từ khi đổi mới đến nay nền kinh tế nớc ta đã có sự chuyển hớng, từ
một nền kinhtế thuần nhất sang kinh tế thị trờng. Chính sách kinh tế nhiều thành
phần là vận dụng quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ của lực lợng
sản xuất có ý nghĩa chiến lợc lâu dài phù hợp với thực tiễn của nớcta một bớc qua
độ lên CHXH bỏ qua TBCN.
- Nguyên tắc phát triển LLSX với công nghiệp hoá hiện đại hoá nền kinh tế
quốc dân
14

Xem chi tiết: v2465