Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
- TTCK tạo cơ hội cho Chính phủ huy động các nguồn tài chính mà
không tạo áp lực về lạm phát, đồng thời tạo các công cụ cho việc thực hiện
các chính sách tài chính tiền tệ của Chính phủ.
- TTCK cung cấp một dự báo tuyệt vời về các chu kì kinh doanh trong
tương lai. Việc thay đổi giá chứng khoán có xu hướng đi trước chu kì kinh
doanh cho phép Chính phủ cũng như các công ty đánh giá kế hoạch đầu tư
cũng như việc phân bổ các nguồn lực của họ. TTCK cũng tạo điều kiện tái
cấu trúc nền kinh tế.
1.1.2. Các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán
* Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN)
UBCKNN thực hiện chức năng quản lý nhà nước về chứng khoán và thị
trường chứng khoán.
* Sở Giao dịch chứng khoán
Sở giao dịch chứng khoán là cơ quan thực hiện vận hành thị trường và
ban hành những quyết định điều chỉnh các hoạt động giao dịch chứng khoán
trên Sở phù hợp với các quy định của luật pháp và UBCKNN.
* Trung tâm Giao dịch Chứng khoán (TTGDCK)
TTGDCK có chức năng tổ chức, quản lý, điều hành và giám sát hệ thống
giao dịch và các hoạt động mua, bán chứng khoán trên thị trường.
* Công ty chứng khoán (CTCK)
CTCK là tổ chức tài chính trung gian thực hiện một hoặc một số nghiệp
vụ kinh doanh chứng khoán bao gồm: môi giới, tự doanh, bảo lãnh phát hành,
lưu ký chứng khoán.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
* Các tổ chức phát hành chứng khoán
Các tổ chức được phép phát hành chứng khoán ở Việt Nam gồm: Chính
phủ, chính quyền địa phương, các công ty cổ phần, các quỹ đầu tư chứng
khoán và công ty quản lý quỹ.
* Nhà đầu tư chứng khoán
Nhà đầu tư là những cá nhân hay tổ chức tham gia mua và bán chứng
khoán trên thị trường chứng khoán. Các tổ chức đầu tư có thể là các công ty
đầu tư, công ty bảo hiểm, công ty tài chính, ngân hàng thương mại và các
công ty chứng khoán.
* Các tổ chức có liên quan khác
- Các ngân hàng thương mại
Trên thị trường sơ cấp
Nhằm phục vụ cho mục tiêu tăng trưởng, nhu cầu vốn dài hạn thông qua
phát hành trái phiếu của các NHTM là rất lớn. Cho đến nay, hoạt động phát
hành trái phiếu của các NHTM chưa phải là hoạt động thường xuyên, liên tục.
Tuy nhiên, đợt phát hành trái phiếu tăng vốn vừa qua của Ngân hàng Ngoại
thương (NHNT) đã chứng tỏ mối quan tâm lớn của thị trường đối với trái
phiếu ngân hàng, đặc biệt là các NHTM hoạt động tốt có uy tín. Nhằm phục
vụ cho tăng trưởng kinh tế, yêu cầu về mở rộng quy mô vốn của các NHTM
càng đặt ra bức thiết. Việc các NHTM phát hành trái phiếu có ý nghĩa quan
trọng: một mặt, nó góp phần tăng hàng hoá cho thị trường chứng khoán, mặt
khác nó là một kênh dẫn vốn quan trọng cho các NHTM cho mục tiêu tăng
trưởng của nền kinh tế.
Với tiềm lực tài chính mạnh và khả năng sử dụng vốn ngắn hạn đầu tư
dài hạn, các NHTM có thể đóng vai trò là nhà đầu tư trên thị trường trái
phiếu, đặc biệt là đối với trái phiếu Chính phủ, vốn đòi hỏi tầm nhìn đầu tư
trung và dài hạn. Trên thực tế, một số lượng lớn trái phiếu Chính phủ và công
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
trái là do NHTM mua. Trong năm 2005, tổng lượng trái phiếu Chính phủ phát
hành là 17.226 tỷ đồng, trong đó các NHTM mua 12.058 tỷ đồng, chiếm
khoản 70%.
Tại một số thị trường tài chính lớn trên thế giới, các trung gian tài chính,
trong đó có các NHTM đóng vai trò quan trọng trên thị trường trái phiếu với
tư cách là đại lý sơ cấp (Primary Dealers) hoặc bảo lãnh phát hành.
Tại Việt Nam, bảo lãnh phát hành là phương thức phổ biến nhất đối với
trái phiếu Chính phủ. Với độ tín nhiệm cao và tiềm lực tài chính mạnh, các
NHTM có ưu thế lớn khi tham gia bảo lãnh phát hành. Bên cạnh đó, trái phiếu
Chính phủ còn được chào bán qua Trung tâm giao dịch chứng khoán và bán lẻ
qua hệ thống Kho bạc Nhà nước.
Tuy nhiên, Việt Nam chưa có hệ thống các đại lý sơ cấp. Việc hình
thành hệ thống đại lý sơ cấp với sự tham gia của các NHTM sẽ góp phần đẩy
nhanh và hiệu quả qúa trình phân phối trái phiếu Chính phủ.
Trên thị trường thứ cấp
Với vai trò là trung gian trên thị trường, các NHTM có thể thực hiện các
nghiệp vụ sau:
Kinh doanh trái phiếu: Hoạt động kinh doanh trái phiếu của NHTM thực
chất là hoạt động chiết khấu, tạo thanh khoản cho thị trường. Bện cạnh đó,
hoạt động kinh doanh trái phiếu, công trái với các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng có
tiềm năng phát triển lớn, nhưng chưa được tổ chức thật sự chuyên nghiệp.
Một ưu điểm nữa của hình thức kinh doanh này là không bị giới hạn bởi thời
gian giao dịch của thị trường chứng khoán tập trung.
Sản phẩm phái sinh: Các NHTM có thể thực hiện các sản phẩm phái
sinh như: hoán đổi, kỳ hạn, quyền chọn, hợp đồng tương lai đối với các trái
phiếu, cổ phiếu trên thị trường. Ở đây, sự kết hợp liên thị trường giữa thị
trường tiền tệ với thị trường chứng khoán sẽ cung cấp cho các nhà đầu tư
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
nhiều công cụ để kinh doanh (đầu cơ) và bảo hiểm rủi ro, đồng thời tăng tính
thanh khoản của thị trường.
Cho vay chứng khoán:Nghiệp vụ cho vay chứng khoán rất phổ biến đối
với các TTCK phát triển. Tại Mỹ, Cục dự trữ liên bang (Fed) thực hiện
nghiệp vụ này với các đại lý sơ cấp đối với trái phiếu Chính phủ. Nghiệp vụ
này một mặt làm tăng thanh khoản của thị trường, mặt khác giúp Fed điều tiết
được lượng cung tiền. Tài sản thế chấp thường là tiền mặt. Nghiệp vụ cho vay
chứng khoán giữa các trung gian tài chính có phạm vi rộng hơn cả về danh
mục chứng khoán cho vay cũng như danh mục tài sản thế chấp. Bên vay thế
chấp tài sản khi nhận chứng khoán và phải trả lại chứng khoán, đồng thời
nhận lại tài sản thế chấp khi đáo hạn. Việc cho vay chứng khoán thực sự góp
phần làm tăng tính thanh khoản của thị trường, đồng thời có thể giúp các bên
tham gia (đặc biệt là đối với các trung gian tài chính) tìm kiếm lợi nhuận
thông qua việc kinh doanh chứng khoán đi vay hoặc nhận thế chấp.
- Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán là tổ chức tự quản của các
công ty chứng khoán và một số thành viên khác hoạt động trong ngành chứng
khoán, được thành lập nhằm mục đích bảo vệ lợi ích của các thành viên và
các nhà đầu tư trên thị trường.
- Các tổ chức tài trợ chứng khoán.
1.1.3. Các nguyên tắc hoạt động cơ bản của thị trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán hoạt động theo các nguyên tắc cơ bản sau:
Nguyên tắc cạnh tranh: giá cả trên thị trường phản ánh quan hệ cung cầu
về chứng khoán và các đối tượng tham gia trên thị trường được cạnh tranh
bình đẳng với nhau.
Nguyên tắc công bằng: mọi người tham gia thị trường đều phải tuân thủ
những quy định chung, được bình đẳng trong việc chia sẻ thông tin.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Nguyên tắc công khai: công khai về hoạt động của tổ chức phát hành,
giao dịch của các loại chứng khoán trên thị trường.
Nguyên tắc trung gian: mọi hoạt động mua bán chứng khoán đều phải
thực hiện thông qua tổ chức trung gian là các công ty chứng khoán được phép
hoạt động trên thị trường.
Nguyên tắc tập trung: mọi giao dịch đều tập trung tại Trung tâm giao
dịch chứng khoán để đảm bảo việc hình thành giá cả trung thực, hợp lý.
1.1.4. Cấu trúc và phân loại cơ bản của thị trường chứng khoán
* Căn cứ vào sự luân chuyển các nguồn vốn
Thị trường chứng khoán được chia thành thị trường sơ cấp và thị trường
thứ cấp.
Thị trường sơ cấp: là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát
hành. Trên thị trường này, vốn từ nhà đầu tư sẽ được chuyển sang nhà phát
hành thông qua việc nhà đầu tư mua các chứng khoán mới phát hành.
Thị trường thứ cấp: là nơi giao dịch các chứng khoán đã được phát hành
trên thị trường sơ cấp, đảm bảo tính thanh khoản cho các chứng khoán đã phát
hành.
* Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường
Thị trường chứng khoán được phân thành thị trường tập trung (Sở giao
dịch chứng khoán) và phi tập trung (thị trường OTC).
* Căn cứ vào hàng hoá trên thị trường
Thị trường chứng khoán cũng có thể được phân thành các thị trường: thị
trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu, thị trường các công cụ chứng khoán
phái sinh.
Thị trường cổ phiếu: thị trường cổ phiếu là thị trường giao dịch và mua
bán các loại cổ phiếu, bao gồm cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu đãi.
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Thị trường trái phiếu: thị trường trái phiếu là thị trường giao dịch và
mua bán các trái phiếu đã được phát hành, các trái phiếu này bao gồm các
trái phiếu công ty, trái phiếu đô thị và trái phiếu chính phủ.
Thị trường các chứng khoán phái sinh là thị trường phát hành và mua đi
bán lại các chứng từ tài chính khác như: quyền mua cổ phiếu, chứng quyền,
hợp đồng quyền chọn
2. Các khái niệm về phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng
(IPO)
IPO (chữ viết tắt của cụm từ tiếng Anh Initial Public Offering) có
nghĩa là phát hành cổ phiếu ra công chúng lần đầu. Theo thông lệ tài chính
trong kinh doanh, việc phát hành này có nghĩa là một doanh nghiệp lần đầu
tiên huy động vốn từ công chúng rộng rãi bằng cách phát hành các cổ phiếu
phổ thông, có thể hiểu là công ty bán một phần quyền sở hữu của mình cho
người mua cổ phần , được gọi là cổ đông.
Cổ phiếu phổ thông là cổ phiếu ghi nhận quyền sở hữu đúng nghĩa và
người nắm giữ có quyền biểu quyết tương ứng trong các kỳ họp Đại hội đồng
Cổ đông thường niên hay bất thường.
Như vậy, IPO với mỗi doanh nghiệp chỉ có một lần duy nhất, và sau
khi đã IPO thì các lần tiếp theo sẽ được gọi là phát hành cổ phiếu trên thị
trường thứ cấp. IPO có ý nghĩa rất quan trọng với doanh nghiệp, vì với bất kỳ
doanh nghiệp nào, đây cũng là thử thách đầu tiên và quan trọng nhất đối với
hàng loạt khía cạnh vận hành. Nguyên nhân của thử thách này là do doanh
nghiệp trước khi được phép huy động vốn rộng rãi phải đảm bảo hàng loạt các
điều kiện phát hành ngặt nghèo và qui chế báo cáo thông tin rất nghiêm khắc.
Sau khi hoàn thành quá trình IPO, doanh nghiệp sẽ trở thành công ty đại
chúng. IPO hoàn toàn khác với việc một cổ đông hiện hữu bán lượng cổ phần
đang nắm giữ; hành vi sau này gọi là Chào bán Cổ phần (Offer for Sale).
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Về mặt thủ tục, tiến trình IPO thường liên quan tới một hay một số
công ty tài chính đặc biệt gọi là Ngân hàng đầu tư, ở Việt Nam vẫn gọi là các
Công ty chứng khoán. Những trung gian tài chính này làm nhiệm vụ cung cấp
dịch vụ và bảo lãnh phát hành. Công ty tiến hành bán cổ phần bằng IPO được
gọi là "Nhà phát hành." Những vụ bảo lãnh phát hành lớn thường do một
nhóm các ngân hàng đầu tư hợp thành một xanh-đi-ca (syndicate) để phân
chia công việc và rủi ro. Trong số này có một tổ chức đứng ra làm Nhà bảo
lãnh chính, và chiếm hết phần lớn phí bảo lãnh phát hành. Trên thế giới, mức
phí này có thể lên tới 8% của tổng số tiền cổ phần bán được và kèm theo
nhiều điều khoản khác.
3. Những điểm thuận lợi và bất lợi của IPO
Sau khi phát hành chứng khoán ra công chúng công ty trở thành công ty
đại chúng.
* Những điểm thuận lợi và bất lợi khi phát hành chứng khoán ra công
chúng:. Những điểm thuận lợi
Có một số thuận lợi chính khi công ty trở thành công ty đại chúng:
- Thứ nhất, phát hành chứng khoán ra công chúng sẽ tạo ra hình ảnh đẹp
và sự nổi tiếng của công ty, nhờ vậy công ty sẽ dễ dàng hơn và tốn ít chi phí
hơn trong việc huy động vốn qua phát hành trái phiếu, cổ phiếu ở những lần
sau. Thêm vào đó, khách hàng và nhà cung ứng của công ty thường cũng sẽ
trở thành cổ đông của công ty và do vậy công ty sẽ rất có lợi trong việc mua
nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm.
- Thứ hai, phát hành chứng khoán ra công chúng sẽ làm tăng giá trị tài sản
ròng, giúp công ty có được nguồn vốn lớn và có thể vay vốn của ngân hàng
với lãi suất ưu đãi hơn cũng như các điều khoản về tài sản cầm cố sẽ ít phiền
hà hơn. Ví dụ như các cổ phiếu của các công ty đại chúng dễ dàng được chấp
nhận là tài sản cầm cố cho các khoản vay ngân hàng. Ngoài ra, việc phát hành
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
chứng khoán ra công chúng cũng giúp công ty trở thành một ứng cử viên hấp
dẫn hơn đối với các công ty nước ngoài với tư cách làm đối tác liên doanh.
- Thứ ba, phát hành chứng khoán ra công chúng giúp công ty có thể thu
hút và duy trì đội ngũ nhân viên giỏi bởi vì khi chào bán chứng khoán ra công
chúng, công ty bao giờ cũng dành một tỷ lệ chứng khoán nhất định để bán cho
nhân viên của mình. Với quyền mua cổ phiếu, nhân viên của công ty sẽ trở
thành cổ đông, và được hưởng lãi trên vốn thay vì thu nhập thông thường.
Điều này đã làm cho nhân viên của công ty làm việc có hiệu quả hơn và coi
sự thành bại của công ty thực sự là thành bại của mình.
- Thứ tư, phát hành chứng khoán ra công chúng, công ty có cơ hội tốt để
xây dựng một hệ thống quản lý chuyên nghiệp cũng như xây dựng được một
chiến lược phát triển rõ ràng. Công ty cũng dễ dàng hơn trong việc tìm người
thay thế, nhờ đó mà tạo ra được tính liên tục trong quản lý. Bên cạnh đó, sự
hiện diện của các uỷ viên quản trị không trực tiếp tham gia điều hành công ty
cũng giúp tăng cường kiểm tra và cân đối trong quản lí và điều hành hoạt
động của công ty.
- Thứ năm, phát hành chứng khoán ra công chúng làm tăng chất lượng và
độ chính xác của các báo cáo của công ty bởi vì các báo cáo của công ty phải
được lập theo các tiêu chuẩn chung do cơ quan quản lý qui định. Chính điều
này làm cho việc đánh giá và so sánh kết quả hoạt động của công ty được
thực hiện dễ dàng và chính xác hơn.
Những điểm bất lợi
Tuy nhiên, khi trở thành công ty đại chúng, công ty cũng phải đối mặt
với một số khó khăn như:
- Thứ nhất, phát hành cổ phiếu ra công chúng làm phân tán quyền sở hữu
và có thể làm mất quyền kiểm soát công ty của các cổ đông sáng lập do hoạt
động thôn tính công ty. Bên cạnh đó, cơ cấu về quyền sở hữu của công ty
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
luôn luôn bị biến động do chịu ảnh hưởng của các giao dịch cổ phiếu hàng
ngày.
- Thứ hai, chi phí phát hành chứng khoán ra công chúng cao, thường
chiếm từ 8-10% khoản vốn huy động, bao gồm các chi phí bảo lãnh phát
hành, phí tư vấn pháp luật, chi phí in ấn, phí kiểm toán, chi phí niêm yết…
Ngoài ra, hàng năm công ty cũng phải chịu thêm các khoản chi phí phụ như
chi phí kiểm toán các báo cáo tài chính , chi phí cho việc chuẩn bị tài liệu nộp
cho cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán và chi phí công bố thông tin
định kì.
- Thứ ba, công ty phát hành chứng khoán ra công chúng phải tuân thủ
một chế độ công bố thông tin rộng rãi, nghiêm ngặt và chịu sự giám sát chặt
chẽ hơn so với các công ty khác. Hơn nữa, việc công bố các thông tin về
doanh thu, lợi nhuận, vị trí cạnh tranh, phương thức hoạt động, các hợp đồng
nguyên liệu, cũng như nguy cơ bị rò rỉ thông tin mật ra ngoài có thể đưa công
ty vào vị trí cạnh tranh bất lợi.
- Thứ tư, đội ngũ cán bộ quản lý công ty phải chịu trách nhiệm lớn hơn
trước công chúng. Ngoài ra, do qui định của pháp luật, việc chuyển nhượng
vốn cổ phần của họ thường bị hạn chế.
4. Thực trạng các công ty IPO ở Việt Nam
4.1 Điều kiện doanh nghiệp được phép phát hành chứng khoán lần đầu ra
công chúng ở Việt Nam
Hiện nay các tổ chức niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán phần lớn
là niêm yết cổ phiếu và chứng chỉ quỹ, do đó ta chỉ xét điều kiện phát hành
chứng khoán lần đầu ra công chúng của hai loại chứng khoán này.
Theo luật chứng khoán Việt Nam điều kiện chào bán chứng khoán ra
công chúng bao gồm:
* Đối với cổ phiếu:
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
- Doanh nghiệp có mức vốn điều lệ đã đóng góp tại thời điểm đăng kí
chào bán từ 10 tỷ đồng Việt Nam trở lên tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán.
- Hoạt động kinh doanh của năm liền trước năm đăng kí chào bán phải
có lãi, đồng thời không có lỗ lũy kế tính đến năm đăng kí chào bán.
- Có phương án phát hành và phương án sử dụng vốn thu được từ đọt
chào bán được Đại hội đồng cổ đông thông qua.
* Đối với chứng chỉ quỹ:
-Tổng giá trị chứng chỉ quỹ đăng kí chào bán tối thiểu 50 tỷ đồng Việt
Nam.
- Có phương án phát hành và phương án đầu tư số vốn thu được đợt chào
bán chứng chỉ quỹ phù hợp với quy định của pháp luật.
Hiện nay có hay hình thức phát hành chứng khoán phổ biến là phát hành
riêng lẻ và phát hành chứng khoán ra công chúng, mỗi công ty có thể lựa chọn
các hình thức khác nhau tùy nhu cầu sử dụng vốn của mình, tuy nhiên trong
phạm vi bài viết tôi chỉ đề cập đến việc phát hành chứng khoán ra công
chúng. Sau khi phát hành chứng khoán ra công chúng công ty trở thành công
ty đại
4.2 Nhu cầu về việc phát hành chứng khoán lần đầu ra công chúng ở Việt
Nam
Hiện nay khi nền kinh tế ngày càng hội nhập sâu với nền kinh tế thế giới
nhu cầu mở rộng sản xuất là một tất yếu khách quan của các doanh nghiệp
trong nước, tuy nhiên việc vay vốn ngân hàng ngày càng khó khăn do nhu cầu
vốn của doanh nghiệp ngày một lớn, thêm vào đó là một loạt các thủ tục khá
rườm rà, một kênh huy động vốn rất hiệu quả của doanh nghiệp hiện nay là
huy động vốn thông qua thị trường chứng khoán. Tại sao kênh huy động này
lại hấp dẫn các doanh nghiệp như vậy?
Website: http://www.docs.vn Email : lienhe@docs.vn Tel (: 0918.775.368
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét