Lực lượng quân chủng.DOC

Thế kỷ XX là thế kỷ phát triển nh vũ bão của khoa học kỹ thuật công nghệ và nó
đã đợc ứng dụng vào các lĩnh vực của cuộc sống để phục vụ lợi ích của con ngời đặc
biệt là trong lĩnh vực quân sự ,lĩnh vực đợc ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến đầu
tiên .Điều này càng đợc khẳng định rõ dàng hơn trong các cuôc chiến tranh . Một trong
những ứng dụng quan trọng của KHKT trong quân sự là việc cho ra đời các phơng tiện
tiến công đờng không . Các phơng tiện tiến công đờng không đã thể hiện u thế tuyệt
đối so với các phơng tiện tiến công khác .
Trong các cuộc đấu tranh chống xâm lợc đó, ý tởng tiến công đối phơng từ trên
không xuất hiện rất sớm. Năm 1812, khinh khí cầu có ngời điều khiển do Lêpikha chế
tạo, đã dùng để ném bom quân Pháp ở ngoại ô Mátcơva.
Trong chiến tranh thế giới lần thứ nhất, những chiếc máy bay mang bom cỡ nhỏ
hoặc lắp những khẩu súng máy, từ trên cao dội bom, xả đạn xuống, đã trở thành nỗi
kinh hoàng đối với đối phơng dới mặt đất.
Trong chién tranh thế giới lần thứ II (1939- 1945), các nớc tham chiến nh Liên
Xô, Đức, Mỹ, Anh, Nhật . . đã sản xuất hàng loạt các vũ khí tiến công đờng không
hiện đại. Máy bay đã đợc sử dụng thành các tập đoàn làm các nhiệm vụ riêng: Máy bay
tiêm kích, máy bay cờng kích, máy bay ném bom chiến lợc, máy bay vận tải . . . và
nhiều nhiệm vụ quan trọng khác. Những quả tên lửa cũng đợc chế tạo thành công, và
Đức đã sử dụng tên lửa ( còn gọi là bom bay) V-1, V-2 phóng sang đất Anh. Thời đó
Mỹ cũng đã có tên lửa phóng từ trên không, điều khiển bằng lệnh vô tuyến. Cả Mỹ và
Đức đã chế tạo các đầu đạn tự dẫn cho ng lôi và bom ném từ máy bay. Và đặc biệt là
sự ra đời của bom nguyên tử, bom sinh học, các đầu đạn hạt nhân . . . có sức mạnh huỷ
diệt rất lớn, giết ngời hàng loạt. Từ ngày mồng 6 8. 9. 1945 Mỹ đã ném 2 quả bom
nguyên tử xuống 2 thành phố Hirosima và Nagasaki làm hàng vạn ngời chết, đã cho
thấy sức mạnh khủng khiếp của các loại vũ khí hạt nhân này. Trong chiến tranh hiện
đại, các phơng tiện tiến công đờng không ( PTTCĐK), nh máy bay, tên lửa, bom đạn . .
đợc sử dụng rất nhiều nhằm tiêu diệt các mục tiêu trọng điểm của đối phơng.
Nhờ có hoả lực mạnh, tầm tác chiến xa, sức công phá lớn, cơ động linh hoạt cao . .
. mà vũ khí tiến công đờng không giữ vai trò quan trọng quyết định chiến trờng, đặc
biệt là trong giai đoạn mở màn của cuộc chiến tranh. Nó có nhiệm vụ làm mềm hoá
chiến trờng, sau đó mới tiến hành tiến công bằng lục quân.
Đến chiến tranh Việt Nam., song song với sự phát triển của các cuộc cách mạng
KHKT và công nghệ, phơng tiện chiến tranh hàng không cũng đợc phát triển nhanh
chóng, đặc biệt đế quốc Mỹ đã đem tiềm lực KHKT quân sự hiện đại nhất lúc bấy giờ
nhằm đa Việt Nam về thời kỳ đồ đá. Các phơng tiện chiến tranh hàng không hết sức
hiện đại nh : Máy bay ném bom chiến lợc tầm xa B_52, máy bay cờng kích cánh cụp
cánh xoè F_111, trinh sát E_2A, tên lửa tự dẫn chống rada, bom bi, bom laze
Trong chiến tranh vùng vịnh năm 1991, các phơng tiện chiến tranh đờng không
nh máy bay tàng hình F_117A, các kiểu tên lửa, bom đạn laze, rada, hồng ngoại, vô

1

tuyến truyền hình. Đã nổi bật giành chiến thắng một cách hết sức nhanh chóng (6 tuần)
với thơng vong không đáng kể.
Do đó, vấn đề tổ chức cho lực lợng vũ trang mà vai trò nòng cốt là lực lợng
phòng không không quân (LLPKKQ) để đánh trả và đánh thắng tiến công đờng
không (TCĐK) hiện đại trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc đang đợc các nhà chỉ huy
quân sự, các chuyên gia nghiên cứu lý luận quân sự nhiều nớc trên thế giới quan tâm,
đi sâu phân tích, nghiên cứu, nhất là các quốc gia có nguy cơ xảy ra chiến tranh . Đối
với tình hình ở Việt Nam , do điều kiện vật chất còn khó khăn , việc trang bị các phơng
tiện tiến công đờng không còn hạ chế , do đó vai trò của quân chủng phòng không
không quân trong chiến đấu đánh trả và đánh thắng các phơng tiện tiến công đờng
không của địch là một nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh
thổ , đặc biệt trong chiến tranh hiện đại và tình hình hiện nay khi mà các thủ đoạn diễn
biến hoà bình , bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch diễn biến rất phúc tạp .
I . Các phơng tiện tiến công đờng không .
Các phơng tiện tiến công đờng không ( PTTCĐK) đợc hiểu là các phơng tiện vũ
khí,trang thiết bị dùng để tiến công từ trên không vào các mục tiêu mặt đất, mặt nớc. . .
của đối phơng, bao gồm: các phơng tiện mang, phá huỷ, dẫn đờng, đấu tranh điện
tử . phục vụ cho tiến công đờng không.
Các PTTCĐK giữ vai trò chủ đạo, có ảnh hởng lớn tới quá trình và kết cục của
chiến tranh. Do có những tính năng độc đáo hơn hẳn các phơng tiện tác chiến khác, các
PTTCĐK ngày càng đợc giới quân sự các nớc coi trọng, và vai trò của nó ngày càng đ-
ợc nâng cao.
Chiến tranh hiện đại thờng tiến hành bằng các cuộc tấn công đờng không toàn diện,
không phân tuyến. Đối phơng thờng tiêu diệt các mục tiêu chiến lợc, chiến thuật bằng
các vũ khí công nghệ cao.
Cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật hiện đại, thì các phơng tiện tấn công đ-
ờng không cũng ngày càng đợc hoàn thiện về mọi mặt. Tuỳ thuộc vào quy mô và tình
huống chiến tranh, các PTTCĐK có vai trò nhiệm vụ khác nhau. Nhng tựu chung lại,
nó có những nhiệm vụ chủ yếu sau: Tập kích đờng không vào đối phơng để phá huỷ
tiềm lực quân sự, kinh tế, hệ thống lãnh đạo- chỉ huy của nhà nớc và quân đội, giành u
thế trên không nhằm tiêu diệt tiềm lực và khả năng tiến hành chiến tranh của đối ph-
ơng. Đồng thời thực hiện các hoạt động răn đe, gây sức ép, làm hoang mang, rối loạn
tinh thần đối phơng, hỗ trợ cho lực lợng trong nớc gây rối loạn lật đổ.
Các phơng tiện tấn công đờng không rất phong phú và đa dạng, đợc chia thành các
loại sau:
1.Máy bay
Đó là thiết bị bay có hoặc không có ngời lái, nặng hơn không khí có thiết bị động
lực để tạo lực kéo hoặc đẩy và thiết bị tạo lực nâng khi chuyển động trong khí quyển.
Máy bay đợc phân loại thành:

2

- Máy bay ném bom chiến lợc: B-29, B-52, FB-111, B-1B, B-2A . . . còn gọi là
máy bay oanh tạc, là loại máy bay chiến đấu chủ yếu dùng bom hoặc tên lửa để tiêu
diệt các mục tiêu trên đất liền hoặc trên biển. Ngoài ra còn có súng, pháo bảo vệ. Máy
bay ném bom chiến lợc gồm 2 loại: Hạng nặng và hạng trung.
Máy bay ném bom chiến lợc có tải trọng lớn, phạm vi hoạt động rộng, trang
bị vũ khí mạnh. Nhng tốc độ máy bay ném bom hạn chế, khả năng cơ động kém,
dễ bị lực lợng phòng không đối phơng tiêu diệt, thờng phải có máy bay tiêm kích
và cờng kích đi bảo vệ. Để đảm bảo cho một chuyến baycủa máy bay ném bom
chiến lợc là khá tốn kém, nên nó đợc sử dụng chủ yếu làm nhiệm vụ chiến lợc.
Máy bay ném bom chiến lợc B-52 đợc Mỹ sản xuất năm 1952 sau cải tiến thành
B-52,H với tổ lái 6 ngời vận tốc lớn nhất 1050 km/h ,độ cao bay 11000 km , cự ly
bay 20.000 km với trang bị 6 súng máy 20mm hoặc 1 súng máy 20mm 6 nòng ,
6 tên lửa có cánh SRAM và ALCM cùng với lợng bom đạn khổng lồ 34 tấn . Đặc
biệt với sự phát triển của KHKT hiện đại đã cho ra đời thế hệ máy bay tàng hình
có khả năng chống sự phát hiện của radar , điển hình là máy bay tàng hình ném
bom chiến lợc B-2A do Mỹ sản xuất Máy bay tàng hình B-2 của Mỹ có thể coi là
một loại máy bay ném bom hiện đại nhất trên thế giới hiện nay, với sải cánh dài
51.6m, chiều dài thân 20.7m, chiều cao 5.1m, có thể bay ở độ cao 15km với vận
tốc không quá 1000km/h ; nó có thể thả những quả bom nặng 900kg đợc dẫn đ-
ờng bằng hệ thống định vị toàn cầu GPS có sức công phá rất lớn , có khả năng
oanh tạc 16 mục tiêu khác nhau , máy bay B-2 có thể mang 18 tấn bom với tổ lái
gồm có 1 phi công chính và 1 lái phụ
Máy bay ném bom chiến lợc B-2A
- Máy bay tiêm kích và cờng kích chiến thuật: Mig-29, F-16, F-1 ,F-4, F-
117A, F- 105, A-10, F/A-18 . . . là các loại máy bay dùng để tiêu diệt các cơ sở
vũ khí hạt nhân, các phơng tiện mang vũ khí hạt nhân; tiêu diệt các lực lợng
phòng không, không quân đối phơng; tập kích các mục tiêu quân sự, công nghiệp;

3

yểm trợ trực tiếp cho lục quân; cô lập khu vực chiến đấu; trinh sát chiến thuật; tác
chiến điện tử và làm nhiệm vụ phòng không.
Máy bay tiêm kích chủ yếu dùng để tiêu diệt các loại máy bay và các mục
tiêu trên không, tiêu diệt các mục tiêu đất liền, trên biển cũng nh để trinh sát đ-
ờng không, bảo vệ máy bay ném bom . . . Một trong những máy bay tiêm kích
hiện đại nhất hiện nay là máy bay F-117A do Mỹ sản xuất năm có khả năng hấp
thụ hoặc làm tán xạ sóng điện từ khiến các radar khó phát hiện
Máy bay F-117A Máy bay F-105 đợc trang bị tên lửa không đối đất .
Máy bay cờng kích chủ yếu dùng để tiêu diệt các mục tiêu kích thớc nhỏ trên đất
liền, trên biển từ độ cao bay thấp hoặc rất thấp. Thờng dùng để yểm trợ trực tiếp cho
lục quân, hải quân trong chiến đấu. Khi cần thiết máy bay cờng kích có thể dùng để

4

ném bom hạt nhân và chiến đấu trên không. Máy bay cờng kích có nhiều loại nh : :
A_4M, A_7, A_10(Mỹ), Anphagiet (Đức,Pháp), SMK2B, Hốc (Anh).
Máy bay đa năng tiêm cờng kích thế hệ mới ra đời với khả năng cơ động trong
việc tấn công các mục tiêu trên không và dới đất nh F-22 của Mỹ , SU 37 của Nga
. . Máy bay F22 của mỹ có khả năng tàng hình ở mọi tần phổ, mặt cắt phản xạ rada
chỉ bằng 1% của F15. Ngoài ra còn dùng các biện pháp tàng hình hồng ngoại, âm
thanh, ánh sáng

F 22 của Mỹ .
Máy bay trinh sát có : OP_2E, EC_121, trinh sát điện tử RB_66, trinh sát rada tầm
xa E_2A và đặc biệt là trinh sát không ngời lái nh AQM_34 (Mỹ), gây nhiễu vô
tuyến (AQM_34V hay AQM_34M), tập kích các mục tiêu (AQM_34B,AQM_34C)

2.Tên lửa.
Tên lửa là khí cụ bay không ngời lái, có hoặc không có điều khiển, thờng chỉ
sử dụng một lần, chuyển động dới tác động của trọng lực do động cơ phản lực tạo
ra. Gồm có:
- Tên lửa đờng đạn ( tên lửa đạn đạo): MX, Polaric A-3TK, Trident-1, Trident-2,
S-4, SS-23, Scut-B . . . là loại tên lửa mà đờng bay gồm đoạn tích cực và đoạn thụ động
bay theo quán tính, theo đờng cong đạn đạo ( Ball stic).
Tên lửa đờng đạn có u điểm là tốc độ bay và độ cao lớn, sức công phá mạnh, đợc
bay theo chơng trình định sẵn, không gây nhiễu đợc và khó đánh trả. Nhợc điểm của
nó là giá thành cao, độ chính xác kém hơn các tên lửa cùng loại, không có khả năng
linh động đối phó với lực lợng phòng không của đối phơng.
- Tên lửa hành trình ( tên lửa có cánh ) : Tômahôc SGM-109C, Exocet, ALCM,
ACM, Sram, BGM-109D . . . Ưu điểm của tên lửa hành trình là: Kích thớc nhỏ, một số
có cấu trúc đăc biệt nên diện tích phản xạ hiệu dụng rất nhỏ nên tránh đợc sự phát hiện
của radar và các thiết bị trinh sát khác, có thể bay ở độ cao thấp uốn lợn theo địa hình.

5

Không gian hoạt động lớn ( đợc phóng đi nhiều từ phơng tiện), tầm bắn rộng( 450-
2500 Km), đợc phóng từ ngoài tầm hoả lực của các loại vũ khí phòng không hiện có,
bảo đảm an toàn cho các phơng tiện mang, có tính bất ngờ cao khi tập kích. Giá thành
rẻ hơn nhiều so với các loại tên lửa khác cùng cự ly. Nó có độ chính xác cao cụ thể :
Tên lửa Tomahark có độ chính xác mục tiêu tới 10m Tuy nhiên nó cũng bộc lộ nhiều
nhợc điểm: Bay ổn định trên phần lớn các giai đoạn của đờng bay, không có khả năng
cơ động đối phó với lực lợng PKKQ của đối phơng. Tốc độ bay không lớn, thời gian
bay lâu, lại ở độ cao thấp, trong tầm hoả lực của các loại VKĐK cỡ nhỏ và cá loại vũ
khí bộ binh nên dễ bị tiêu diệt. Các hệ thống điều khiển phụ thuộc nhiều vào yếu tố địa
hình, khí hậu, mất thời gian trinh sát và thăm dò mục tiêu. Hệ thống điều khiển dễ bị
Rada phát hiện và gây nhiễu.
- Các loại bom điều khiển có độ chính xác cao : Hiện nay sai số của bom điều khiển
chỉ còn 1-6m, sai số vòng tròn của tên lửa không -đất chiến thuật đã gần tới không.
Trong chiến tranh hiện đại, cuộc chiến mở đầu sẽ là cuộc chiến tranh đờng không.
Mở màn cuộc chiến, bên tấn công tiến hànhthủ đoạn gây sát thơng mềm bằng tác
chiến điện tử làm cho công tác chỉ huy của đối phơng gặp khó khăn,thông tin liên lạc
bị gián đoạn, Rada bị mù, vũ khí không có khả năng điều khiển . . . Sau đó sử dụng
các phơng tiện phá huỷ cứng bằng cách bất ngờ phóng một lợng lớn tên lửa chiến
thuật- chiến dịch, mật độ cao vào những sân bay chính của đối phơng, làm cho máy
bay đối phơng cơ bản không cất cách đợc, đồng thời vô hiệu hoá hệ thống báo động
cảnh giới và hoả lực phòng không của đối phơng. Cùng lúc đó, máy bay tiêm kích tấn
công các máy bay chỉ huy báo động sớm (AWAC S) của đối phơng, bắn hạ những
trạm Radar và chỉ huy trên không này. Sau đó nhiều tốp máy bay chiến đấu suất
kích, bay ở độ cao siêu thấp, tiến công trên quy mô lớn vào các trạm Radar mặt đất,
trận địa tên lửa phòng không . phá huỷ toàn bộ hệ thống của đối phơng, giành quyền
khống chế trên không. Tiếp đó là sự tấn công ồ ạt của các phơng tiện tiến công khác đ-
ờng khôngkhác nh máy bay, tên lửa , bom đạn nhằm tiêu diệt các mục tiêu trọng
điểm của đối phơng, mở đờng cho các lực lợng lục quân và các lực lợng khác hoàn
thành các mục tiêu chiến dịch đề ra.
I . Biên chế của quân chủng phòng không không quân .
Phòng không là toàn bộ các biện pháp ,hành động nhằm quản lý , bảo vệ an toàn
vùng trời của Tổ Quốc ,phát hiện những dấu hiệu tiến công đờng không của địch để kịp
thời đánh trả và phòng tránh .Bảo vệ các mục tiêu quan trọng , bảo đảm hoạt động tác
chiến của các lực lợng vũ trang và bảo toàn cho nhân dân. Theo tổ chức và nhiệm vụ có
:
Phòng không quốc gia.
Phòng không lục quân.
Phòng không hải quân.
Phòng không địa phơng.

6

Các loại phòng không có vai trò vị trí khác nhau nhng lại có sự liên hệ với nhau ,
bổ trợ lẫn nhau để hoàn thành nhiệm vụ.
*Lực lợng phòng không quốc gia (quân chủng phòng không không quân )
Nhiệm vụ của lực lợng phòng không quốc gia là bảo vệ an toàn lãnh thổ vùng trời
của Tổ Quốc , bảo vệ những mục tiêu quan trọng của đất nớc , là đơn vị nòng cốt hiệp
đồng chiến đấu với các lực lợng phòng không khác để tổ chức đánh trả các cuộc tập
kích đờng không của địch có hiệu quả .
Về mặt tổ chức quân chủng phòng không không quân bao gồm các binh đoàn ,
binh đội hoả lực và các cơ quan đảm bảo khác :
Bộ đội tên lửa phòng không.
Bộ đội pháo phòng không.
Bộ đội rada phòng không.
Bộ đội không quân tiêm kích.
1.Bộ đội tên lửa phòng không.
Bộ đội tên lửa phòng không là binh chủng cơ bản của bộ đội phòng không quốc
gia có nhiệm vụ hiệp đồng chặt chẽ với các binh chủng đánh trả các cuộc tập kích đờng
không của địch một cách có hiệu quả , bảo vệ vững chắc mục tiêu đợc giao . Bộ đội
tên lửa phòng không đồng thời cũng có thể tham gia vào việc đạp tan các cuộc tiến
công trên bộ của địch bằng cách yểm hộ cho bộ binh , không quân hoạt động trên
chiến trờng .
Biên chế tổ chức của bộ đội tên lửa phòng không phụ thuộc vào trang bị kỹ thuật ,
nhiệm vụ đợc giao , đặc điểm hoạt động của địch trên không . Tính chất khu vực mục
tiêu đợc bảo vệ và phơng pháp chiến đấu của ta . Bộ đội tên lửa phòng không đợc tổ
chức thành các trung đoàn , trong trung đoàn có các phân đội hoả lực , phân đội kỹ
thuật và các phân đội bảo đảm khác .
Bộ đội tên lửa phòng không có khả năng chiến đấu :
- Có hoả lực mạnh , hiệu quả cao .
- Có khả năng tiêu diệt mục tiêu trên không ở độ cao từ 20m đến 30 km.
- Có khả năng di chuyển hoả lực nhanh.
- Có khả năng chiến đấu trong mọi thời tiếtkhác nhau.
2. Bộ đội rađa phòng không.
Bộ đội rađa phòng không là một binh chủng đảm bảo chủ yếu cho tác chiến
phòng không và phòng tránh địch trên không của quân chủng phòng không của quân
đội và phòng không nhân dân trong cả nớc , có nhiệm vụ quản lý chặt chẽ vaùng trời
của Tổ Quốc, kịp thời phát hiện mọi hoạt động trên không đặc biệt là thời điểm tập
kích đờng không của địch không để Tổ Quốc bị bất ngờ trong mọi tình huống .

7

Biên chế tổ chức của bộ đội rađa phòng không : trung đoàn rađa phòng không
nằm trong biên chế của s đoàn phòng không , dới trung đoàn là các trạm rađa có các
rađa dẫn đờng ,rađa cảnh giới vọng quan sát mắt.
Đặc điểm chiến đấu của bộ đội rada phòng không:
- Thờng xuyên sẵn sàng chiến đấu cao trong cả thời bình cũng nh thời
chiến , tổ chức trực ban sẵn sàng chiến đấu chặt chẽ liên tục trong mọi thời gian
, tình huống chiến đấu diễn biến khẩn trơng phức tạp , quyết liệt ,không gian
rộng lớn .
- Đối tợng chiến đấu có số lợng lớn máy bay và phơng tiện hoạt động đờng
không đợc trang bị hiện đại .
- Đội hình chiến đấu rất phân tán rộng khắp lại chịu ảnh hởng của nhièu
điều kiện địa hình thời tiết khác nhau song lại đòi hỏi sự chỉ huy chiến đấu
thống nhất cao .
- Hiệp đồng chiến đấu với nhiều đơn vị có yêu cầu cao và khác nhau , nhất
là đối với các đơn vị hoả lực phòng không .
- Trang bị khí tài đồng bộ trong chiến đấu đảm bảo kỹ thuật rất phức tạp
tiêu thụ cơ sở vật chất lớn .
3.Bộ đội pháo phòng không .
Bộ đội pháo phòng không có nhiệm vụ hiệp đồng tác chiến với tên lửa phòng
không , rađa phòng không , không quân tiêm kích để tiêu diệt các mục tiêu tên không
từ tầm trung trở xuống .
Biên chế của bộ đội pháo phòng không : trung đoàn pháo phòng không nằm trong
biên chế s đoàn phòng không dới trung đoàn là các đại đội pháo ( trong trờng hợp đặc
biệt khi tăng cờng cho một hớng đánh chính thì có tiểu đoàn pháo độc lập ).
Tính chất chiến đấu của pháo phòng không :
- Diễn biến chiến đấu khẩn trơng , liên tục , phức tạp .
- Yêu cầu hiệp đồng chiến đấu cao .
- Hình thức phơng pháp chiến đấu phong phú và đa dạng .
4. Bộ đội không quân tiêm kích.
Bộ đội không quân tiêm kích đựơc trang bị máy bay tiêm kích các loại để tiêu
diệt khí cụ bay ( có hoặc không có ngời lái ) của đối phơng ở trên không có thể đợc
dùng để đánh phá các mục tiêu dới đất , mặt nớc và trinh sát đờng không. Nhiệm vụ của
không quân tiêm kích là tiêu diệt các loại máy bay và phơng tiện khác của địch ở trên
không . Bảo vệ mục tiêu đợc giao bộ đội hợp thành và các mục tiêu quan trọng khác
trong khu vực hoạt động của đơn vị .
Biên chế : trong binh chủng đợc chia thành các s đoàn tiêm kích phòng không , d-
ới là các trung đoàn trong trung đoàn không quân tiêm kích có các phi độivà các đơn vị
bảo đảm .
Đặc điểm tác chiến :

8

- Hiệp đồng theo độ cao khu vực bảo vệ .
- Hiệp đồng theo hớng mục tiêu bảo vệ .
Hiệp đồng trong chiến dịch
III. Quân chủng phòng không không quân tổ chức đánh ph ơng tiện
tiến công đờng không của địch .
Các binh đoàn , bộ đội chủ lực trong quân chủng phòng không- không quân trong
tác chiến đánh trả các phơng tiện tiến công của địch có thể tác chiến độc lập hoặc hiệp
đồng tác chiến chặt chẽ .
Trong 2 cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ quân chủng phòng không
không quâm kết hợp với các lực lợng phòng không nhân dân khác để xây dựng lực l-
ợng phòng không nhân dân rộng rãi tổ chức đánh trả và đánh thắng các cuộc tiếc công
đờng không của địch . Trong kháng chiến chống Pháp Ngay từ những ngày đầu của
cuộc kháng chiến .Thực dân Pháp ỷ vào sức mạnh đã không lờng hết không đánh giá
đúng những thay đổi cơ bản trên đất nớc Việt Nam do cuộc Cách mạng tháng 8/1945
tạo ra. Đi đôi với những biện pháp phòng và tránh quân đội ta dã từng dùng súng tr-
ờng ,súng máy thiết lập thành những tổ những trung đội ,đại đội trực tiếp chiến đấu với
không quân hiện đại của địchvà những chiếc máy bay đầu tiên của quân xâm lợc bị bắn
rơi trên bầu trời Việt Nam. Ngày 29/6/1946 quân và dân huyện Đức hoà ( Long An )
bắn rơi máy bay bằng súng bộ binh .Ngày 16/8/1946 đồng chí Nguyễn Cao Thơng cán
bộ bộ đội địa phơng tỉnh Vĩnh Trà bắn rơi một máy bay trinh sát Pô-tê bằng súng trung
liên rât nhiều máy bay của địch đã bị bắn hạ nhng do thiếu vũ khí đặc biệt là vũ khí bắn
máy bay nên kết quả bắn rơi máy bay còn hạn chế .Lúc đó trong quân đội chúng ta cha
có lực lợng PK. Chúng ta tận dụng những khẩu súng của địch để thiết lập thành những
tổ săn máy bay bằng súng trờng những trung đội ,đại đội trung liên đại liên và kết hợp
tất cả các phơng tiện hiện có để đánh địch nh:mìn tự tạo .những quả không lôi ,mìn
treo gây cho giặc lái địch hoang mang lo sợ không cho máy bay địch xà xuống thấp.
Do nhu cầu trớc mắt của nhiệm vụ ngăn chặn bớc tiến của địch .Chúng ta sử dụng
pháo cao xạ 75mm thu đợc của địch để đánh địch .Các chiến sĩ quân giới và quân dân
các địa phơng cũng sử dụng các loại pháo 20mm,12,7mmvà 33,2mm để đánh địch
.Nhiều sáng kiến đực đa ra và áp dụng để tạo nên những máy ngắm đơn giản,đặc biệt
tỉnh Bình Thuận đã có sáng kiến ghép 2 khẩu súng trung liên thành khẩu súng máy PK
7,26mm 2 nòng .
Những kinh nghiệm ban đầu ấy rất có ý nghĩa và đã đợc đúc kết thành những bài học
bổ ích cho lực lợng PK sau này .Nhng phải nói rằng sự ra đời của trung đoàn pháo cao
xạ đầu tiên ,với một số tiểu đoàn pháo cao xạ cỡ nhỏ đã đánh dấu sự xuất hiện của một
binh chủng mới đó là Binh chủng PK và đơn vị đầu tiên là trung đoàn 367 đợc thành lập
ngày 1/4/1953 .Và từ đó Binh chủng cao xạ lấy ngày 1/4 hàng năm là ngày thành lập
Binh chủng .

9

Sự xuất hiện của pháo cao xạ đánh dấu một sự kiện quan trọng trong thế trận chiến
tranh nhân dân .Trải qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ ,PPK đã khẳng
định vai trò của mình giành quyền làm chủ vùng trời khống chế đợc hoạt động của
không quân vốn là thế mạnh ,là u thế tuyệt đối của địch .
Thực vậy ! trong chiến dịch Điện Biên Phủ ,bộ đội PPK đã đợc Bộ chỉ huy chiến dịch
đánh giá : Hoàn thành tốt nhiệm vụ đợc Bộ giao 55 ngày đêm chiến đấu không
nghỉ PPK đã kết hợp cùng Pháo binh ,Bộ binh và và các lực lợng khác bắn rơi 62 máy
bay các loại của địch ,bắn bị rơi hàng trăm chiếc khác ,diệt và bắt nhiều phi công
địch .Các phi công của Pháp và Mĩ bay trên bầu trời Điện Biên Phủ không còn là những
cuộc Dạo trơi nhàn hạ mà là Những phút giây kéo dài trên thung lũng Điện Biên
trở thành những phút bay trên bờ của một thảm hoạ
Nhng quan trọng hơn cả bộ đội Phòng không trong chiến dịch đã đánh bại thủ
đoạn của không quân Pháp mà trớc đay là chỗ mạnh nhất của quân đội Pháp .Lần đầu
trong cuộc kháng chiến chống Pháp lực lợng Phòng không của quân đội ta , nòng cốt là
trung đoàn 367 đã xây dựng một thế trận Phòng không chiến dịch và hậu phơng chiến
dịch giành quyền làm chủ vùng trời khống chế hoạt động của không quân Pháp .
Trong kháng chiến chống Mỹ , cùng với sự phát triển của KHKT , các ứng dụng của
KHKT vào quân sự đã cho ra đời các phơng tiện tiến công đờng không tiên tiến mà Mỹ
sử dụng vào chiến trờng Việt Nam . Các phơng tiện tiến công đờng không hiện đại nhât
lúc bấy giờ đợc đế quốc Mỹ sử dụng để đánh phá miền Bắc xã hội chủ nghĩâ , ngăn
chặn đờng tiếp tế của ta vào chiến trờng Miền Nam . Thủ đoạn của Mỹ sử dung trong
chiến tranh phá hoại miền Bắc Việt Nam : Để phát hiện hoả lực phòng không của ta ,
Mỹ thờng dùng nhiều loại máy bay khác nhau . Trớc tiên máy phay trinh sát phản lực
RF 101 bay ở độ cao thấp với tốc độ lớn , bay vào khu vực nghi ngờ có hoả lực
phòng không . Chiếc máy bay này luôn thay đổi hớng bay để thu hút hoả lực từ nhiều h-
ớng . Trong khi đó các máy bay trinh sát U-2 và RB-66 bay ở độ cao sẵn sàng chụp
ảnh . Nh vậy , ngời lái RF-101 ghi nhận đợc các hoả điểm , đồng thời các hoả điểm đó
cũng đợc các máy bay trinh sát chụp ảnh .
Cũng có khi một tốp máy bay trinh sát điện từ F 101F , F 105F, RB 66 hoạt
động đồng thời với một phi đội máy bay cờng kích để sẵn sàng đánh các hoả lực phòng
không của ta khi máy bay trinh sát phát hiện đợc . Để phát hiện việc phóng tên lửa đất
đối không và sự xuất hiện các máy bay tiêm kích của ta, Mỹ thờng dùng các máy bay
trinh sát tầm xa , tiêu biểu nh máy bay trinh sát không quân EC 121và máy bay
trinh sát hải quân E - 2A.
Để đối phó với các phơng tiến tiến công đờng không của đế quốc Mỹ lực lợng phòng
không của ta mà nòng cốt là quân chủng phòng không không quân đã xây dựng một
thế trận lới lửa phòng không dày đặc với các chiến thắng oanh liệt . Mở đầu của cuộc
chiến tranh đánh phá miền Bắc đế quốc Mỹ ngày 5/8/1964 Mỹ đã huy động các tốp
máy bay ném bom dọc bờ biển miền Bắc ,Radar phòng không đã phát hiện máy bay Mỹ
và đánh phá miền Bấc tạo điều kiện cho các đơn vị hoả lực mà nong cốt là quân chủng
phòng không bắn rới 8 chiếc trong 64 lần chiếc , đánh dấu chiến thắng ngay từ buổi đầu

10

đối đầu trực tiếp với không quân Mỹ . Trong cuộc chiến bảo vệ càu Hàm Rồng
Thanh Hoá từ năm 1964 , trong suốt 8 năm đế quốc Mỹ đã huy động hơn 1000 lần bay
với hàng nghìn tấn bom dội xuống cầu nhng cây cầu vẫn đứng vững , với sự kết hợp của
các đơn vị tác chiến là bộ đội radar phòng không , pháo phòng không tầm trung , tầm
thấp , các đơn vị hoả lực khác nh song cao xạ tạo thành l ới lửa phòng không dầy
đặc , trong 8 năm đã tiêu diệt hơn 190 máy bay cácloại .
Các cơ sở quan trọng của miền Bắc nhờ đó đợc bảo vệ an toàn trớc những đợt ném
bom của địch
Nhà máy điện Yên Phụ
Tiêu biểu cho hiệp đồng tác chiến chặt chẽcủa các binh đoàn trong quân chủng phòng
không không quân là trận quyết chiến chiến lợc Trận Điện Biên Phủ trên không
diễn ra từ ngày 18 29 tháng 12 năm 1972. 18 giờ 20phút ngày 18 tháng 12 , radar của
ta phát hiên nhiều tốp máy bay B52 va F111 đánh vào Hà Nội , Hải Phòng . Nhờ vậy
các lực lợng phòng không đã chủ động đánh địch , lới lửa phòng không dầy đặc đơcjbố
trí : với pháo phòng không phụ trách đánh tầm trung và tầm thấp để tiêu diệt các máy
bay bay yểm trợ cho B52 tiến hành đánh bom dải thảm và F111 tiến hành oanh tạc các
khu vực trọng yếu , tên lửa phụ trách đánh B52 và máy bay tiêm kích tổ chức đánh địch
từ xa . Trong chiến dịch nay , địch đã sử dụng tác chiến điện tử để làm nhiễu các đài
radar của ta nhng bằng trí thông minh và lòng yêu nớc , các chiến sĩ radar đã khai thác
và phát huy tính năng của radar phát hiện các mục tiêu B52 hợp đồng tác chiến với bộ
đội tên lửa phòng không sử dung các tên lửa SAM2 đã qua cải tiến tiêu diệt các mục
tiêu B52, một điều mà Mỹ không thể nghĩ tới bởi lẽ trần bay của B52 là 9 12 km mà

11

khi đó tên lửa SAM2 của Liên Xô viện trợ cho ta không thể bắn rơi máy bay bay ở độ
cao này . Trong chiến dịch 12 ngày đêm đó không quân Việt Nam đã bắn rơi 2 máy bay
B52 bằng những chiếc máy bay MIG21 do Liên Xô viện trợ , đó là chiến công của anh
hùng Phạm Tuân và liệt sĩ Nguyễn Gia Thiều , một sinh viên của Đại học Bách Khoa
Hà Nội


B- 52 MIG - 21
Trong chiến dịch 12 ngày đêm đó quân và dân ta đã tiêu diệt 81 máy bay các
loại , trong đó có 34 pháo đài bay B-52 , 5 chiếc F 111.
Trong chống chiến tranh phá hoại miền Bắc của Mỹ quân chủng phòng không
không quân đã bắn rơi 3181 máy bay các loại .
IV. Nhiệm vụ của quân chủng phòng không không quân trong
thời kì hiện nay.
1. Những đặc điểm cơ bản của tiến công đờng không hiện đại.
Với những vũ khí hiện đại công nghệ cao nh vậy thì tiến công đờng không hiện
đại nó có những đặc điểm cơ bản nh sau:
Đòn tiến công đờng không để mở màn chiến tranh thờng diễn ra vào ban đêm
dới sự hỗ trợ tích cực của các phơng tiện trang bị tác chiến điện từ lực lợng tên lửa
hành trình, máy bay tàng hình sẽ ra đòn trớc đánh vào các trạm rađa trinh sát
cảnh giới quốc gia của lực lợng phòng không để làm mùđối phơng, sau đó đánh
vào các trung tâm chỉ huy chiến lợc chiến dịch ( các đầu mối thông tin liên lạc
trung ơng , địa phơng , sở chỉ huy ).
Tiến công đờng không chủ yếu đợc tiến hành vào ban đêm nhằm phát huy và
khoét sâu sự chênh lệch về sức mạnh kỹ thuật quân sự hiện đại với khả năng hạn
chế đánh trong đêm của lực lợng phòng không - không quân của các nớc.
Tiến công đờng không đợc tiến hành liên tục trong suốt ngày đêm , đánh mọi
mục tiêu từ mọi hớng , mọi tầng cao trong mọi điều kiện thời tiết .

12

Tiến công đờng không tiến hành theo hớng phi tiếp xúc, phối hợp sử dụng vũ
khí chính xác bắn từ xa của tên lửa hành trình với tầm trung( từ 50- 70km đến
hàng trăm km), tầm gần (từ 10 đến vài chục km) hoặc ném bom điều khiển từ xa
trực tiếp vào mục tiêu từ độ cao lớn với độ chính xác cao ( sai lệch chỉ vài mét).
Tiến công đờng không đợc chỉ huy điều hành theo kế hoạch thống nhất chính
xác nhờ vào hệ thống máy tính hiện đại, liên kết thông tin giữa các đơn vị, bộ
phận phơng tiện tham gia nhanh chóng chính xác đạt hiệu quả cao.
Mức độ tập trung lực lợng tiến công đờng không, mật độ hoả lực tiến công đ-
ờng không, phơng pháp ,cách thức tiến hành phụ thuộc vào vị trí địa lý chiến tr-
ờng , đối tợng tác chiến và đặc biệt là mục tiêu chính trị đặt ra cho chiến dịch
.Trong 3 cuộc chiến tranh ( vùng Vịnh , Côxôvô Nam T và Afghanítan) thì tến
công đờng không đã có những thay đổi rất khác nhau về phơng pháp cũng nh
cách tiến hành.
2. Những vấn đề đặt ra khi đối phó với tiến công đờng không của địch trong
chiến tranh bảo vệ Tổ Quốc trong thời đại hiện nay.
2.1 Đánh trả bằng lực lợng và sức mạnh nào .
Nớc ta còn nghèo các trang bị chống tiến công đờng không hiện đại đã có nh hệ
thống tên lửa F 300 của Nga , máy bay SU - 29,SU - 30 , hệ thống radar tuy
nhiên số lợng còn ít , do đó các phơng tiện phòng chống tiến công đờng không
truyền thống nh các loại pháo phòng không , các trang thiết bị hiện có cần đợc
khai thác một cách hiệu quả .
Vì vậy để đánh trả, đánh thắng tiến công hoả lực đờng không phải bằng lực l-
ợng và sức mạnh tổng hợp của chiến tranh nhân dân và chỉ có sức mạnh đó cùng
với sự lãnh đạo chỉ huy thống nhất của Đảng mới có thể chống lại đợc 2.2.Công
tác phòng thủ dân sự phòng không nhân dân trong điều kiện mới ra sao.
Đầu tiên là cần phải nghiên cứu ,chuẩn bị và có ý thức ngay từ trong thời
bình ,từ quy hoạch xây dựng đô thị khu kinh tế công nghiệp ,phải xây dựng đựơc
thế trận phòng không trong thế trận phòng thủ tỉnh, thành. Không nên xây dựng
khu đô thị tập trung dân c quá lớn, kinh tế tập trung quá cao.
Vấn đề tổ chức phân tán , sơ tán dân chúng khi có triến tranh cần đợc tiến hành
khác so với chiến tranh trớc đây vì bây giờ Mỹ tiến công đờng không khác trớc rất
nhiều chúng sử dụng vũ khí rất hiện đại đánh chính xác ,từ xa , ngoài tầm hoả lực
của pháo phòng không bảo vệ trực tiếp mục tiêu. Bởi vậy phải thay đổi phơng
thức đối tợng sơ tán , giải quyết tốt mối quan hệ phân tán , sơ tán , cất giấu tại
chỗ và tới khu vực lân cận cần đợc bố trí hợp lý an toàn .Nếu không có chuẩn bị
trớc sẽ dễ gây ra tình trạng rối loạn khi chiến tranh xảy ra. Đặc biệt khi đất nớc
yên bình trong nhiều năm thì nguy cơ hỗn loạn khi bị tiến công hoả lực đờng
không là không tránh khỏi và sẽ gây những hậu quả khó lờng về an ninh, an toàn.
2.3.Đánh trả nh thế nào để đánh thắng tiến công hoả lực đờng không .

13

Để đánh thắng tiến công hoả lực đờng không của địch phải xác định đợc những
vấn đề .Sử dụng lực lợng , chuẩn bị và bày trận , chọn mục tiêu , đối tợng chủ yếu
nào? sử dụng biện pháp , thủ đoạn chiến thuật gì trong tác chiến đối không?
2.3.1 Sử dụng lực l ợng .
Để đón trớc và chống trả có hiệu quả chiến tranh xâm lợc nói chung, tấn công
hoả lực đờng không nói riêng mọi quốc gia đều phải tập trung toàn bộ tiềm lực
quốc gia ,sức mạnh quân sự để đối phó . Đối với nớc ta sức mạnh để đánh thắng
chiến tranh xâm lợc là sức mạnh nhân dân do vậy phải xây dựng lực lợng vũ trang
ba thứ quân (chủ lực , địa phơng và dân quân tự vệ), trên cơ sở này mà tổ chức
thành lực lợng PK-KQ.
2.3.2 Chuẩn bị lực l ợng.
Trên mặt trận đối không lực lợng chủ lực và nòng cốt là các đơn vị phòng
không , không quân tiêm kích có nhiệm vụ chính là trực tiếp bảo vệ các mục tiêu
trọng yếu của quốc gia trớc các đòn tiến công đờng không của địch . Tuy nhiên ,
do phơng thức tác chiến của địch có thay đổi nên Quân chủng PK- KQ phải hiệp
đồng chặt chẽ với lực lợng phòng không các Quân khu , Quân đoàn và dân quân
tự vệ các địa phơng đánh chặn từ xa các tên lửa hành trình , máy bay của địch bay
ở độ cao thấp
Lực lợng phòng không các quân khu , Quân đoàn cần đợc huy động hết để
tham gia đánh tiến công đờng không của địch trong giai đoạn đầu chiến tranh, vì
đây cũng là lực lợng nòng cốt bảo vệ các mục tiêu trọng yếu của từng địa ph-
ơng.Ngoài ra lực lợng bộ binh khi phân tán, sơ tán về các làng , bản phải cùng với
lực lợng dân quân tự vệ tham gia đánh địch ở độ cao thấp nhất là tên lửa hành
trình và máy bay thấp .
Lực lợng phòng không dân quân tự vệ đợc phát động rộng khắp tham gia đánh
cả máy bay địch trên không và đánh địch ở mặt đất .Nh vậy lực lơng phòng
không ba thứ quân đợc phân chia đánh địch trên không chủ yếu theo địa bàn và
theo độ cao .
2.3.3. Chọn mục tiêu , đối t ợng đánh .
Trong thời gian đầu chiến tranh lực lợng phòng không ba thứ quân cần tập
trung đánh tên lửa hành trình. Trong đó, lực lợng phòng không dân quân tự vệ ,
phòng không quân khu, quân đoàn phải là lực lợng chủ yếu cùng với một bộ phận
lực lợng cơ động của quốc gia tích cực tham gia đánh tên lửa hành trình.Theo các
chuyên gia quân sự Trung Quốc : Đánh tên lửa hành trình là vấn đề then chốt ,
ảnh hởng đến toàn cục chiến dịch và có thể bảo vệ đợc các mục tiêu trọng yếu ,
làm rối kế hoạch không tập của đối phơng khiến chúng không dám tung lực lợng
khác , vũ khí khác vào chiến dịch .
Các biện pháp chiến thuật chủ yếu :
- Đánh bắn chặn trên đờng tên lửa hành trình bay vào mục tiêu :
+ Làm giả mục tiêu bằng cách thay đổi nhanh đặc trng địa hình xung quanh
mục tiêu khiến tên lửa hành trình không định vị đúng ,đánh lầm , lệch mục tiêu

14

Xem chi tiết: Lực lượng quân chủng.DOC