Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1.1.1.Tổng quan về thanh toán hàng nhập khẩu.
1.1.1.1 Đặc điểm của thanh toán hàng nhập khẩu.
Thanh toán hàng nhập khẩu là một bộ phận của hoạt động thanh toán
quốc tế.
Thanh toán quốc tế là việc thực hiện nghĩa vụ chi trả và quyền hưởng
lợi về tiền tệ phát sinh trên cơ sở các hoạt động kinh tế và phi kinh tế giữa các
tổ chức, cá nhân nước này với tổ chức, cá nhân nước khác hay giữa một quốc
gia với tổ chức quốc tế, thông qua quan hệ giữa các ngân hàng của các nước
liên quan.(định nghĩa thanh toán quốc tế theo giáo trình thanh toán quốc tế
cập nhật CPU 600 do PGS. TS Nguyễn văn tiến chủ biên).
Từ đó thanh toán hàng nhập khẩu là việc thực hiện nghĩa vụ chi trả của
nhà nhập khẩu cho nhà xuất khẩu thông qua ngân hàng cho lượng hàng hoá
mà nhà nhập khẩu đã hoặc sẽ nhập khẩu.
- Đặc điểm của thanh toán hàng nhập khẩu
Thứ nhất,đồng tiền thanh toán là ngoại tệ đối với ít nhất một bên trong
giao dịch. Hai chủ thể trong giao dịch mang hai quốc tịch khác nhau, do vậy
trong thanh toán chỉ có thể chọn đồng tiền của một trong hai quốc gia làm
đồng tiền thanh toán. Ngoài ra, trong thanh toán hai bên thường lựa chọn một
đồng tiền của nước thứ ba có thể tự do chuyển đổi do tính ổn định và khả
dụng của nó.
Thứ hai, việc thanh toán phải thông qua ngân hàng. Với khoảng cách
về địa lý, việc thanh toán trực tiếp là không khả thi, đặc biệt việc thanh toán
bằng tiền mặt sẽ gặp phải vô số rủi ro, do vậy trong thanh toán hàng nhập
khẩu, thanh toán thông qua ngân hàng là sự lựa chọn tối ưu, mức độ phụ
thuộc ngân hàng do phương thức thanh toán được lựa chọn quyết định tuỳ vào
mối quan hệ của hai bên trong giao dịch.
Thứ ba, thanh toán quốc tế phải tuân thủ luật pháp của cả hai quốc gia
và các quy định, thông lệ quốc tế. Mỗi bên trong giao dịch đều phải tuân thủ
đầy đủ luật pháp nước mình trong mọi hoạt động không ngoại trừ hoạt động
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
5
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
thanh toán. Ngoài ra do tính chất quốc tế của giao dịch, khi thanh toán cần
phải tuân thủ các quy định, thông lệ quốc tế.
Thứ tư, hoạt động thanh toán hàng nhập khẩu chứa đựng nhiều rủi ro.
Do khoảng cách địa lý, hai bên rất khó tìm hiểu thông tin về nhau, lại càng
khó có thể giám sát các hoạt động của đối tác, nên nhà nhập khẩu thanh toán
rồi có thể sẽ không nhận được hàng nếu áp dụng phương thức thanh toán ít
đảm bảo như ứng trước hoặc đặt cọc.
Thứ năm, hoạt động thanh toán hàng nhập khẩu thông thường không sử
dụng tiền mặt mà sử dụng tiền tín dụng do tính an toàn và nhanh chóng trong
thanh toán. Đây cũng là hai yêu cầu hàng đầu trong thanh toán, đảm bảo thời
gian nhanh nhất và độ an toàn cao nhất. Ngoài ra tiền tín dụng còn mang tính
tiện dụng và tạo nguồn vốn thanh khoản cao cho doanh nghiệp.
Thứ sáu, thanh toán quốc tế sử dụng hình thức thanh toán điện tử nên
phải ứng dụng công nghệ trong thông tin, dữ liệu khi thanh toán. Các ngân
hàng thực hiện việc thanh toán hoàn toàn trên các dữ liệu điện tử, không thể
trực tiếp gặp nhau để thanh toán bằng tiền mặt hay để làm giấy tờ bằng tay.
Hiện nay quy trình thanh toán giữa ngân hàng và doanh nghiệp cũng đang dần
được điện tử hoá nhằm tiết kiệm thời gian và công sức. Do vậy trong thanh
toán quốc tế rất cần ứng dụng công nghệ thông tin.
1.1.1.2.Vai trò của hoạt động thanh toán hàng nhập khẩu trong xuất
nhập khẩu hàng hóa của doanh nghiệp.
Đối với nền kinh tế quốc dân, hoạt động thanh toán đóng một vai trò
hết sức quan trọng. Thanh toán hàng nhập khẩu giúp thúc đẩy nhập khẩu, làm
cho hoạt động này diễn ra nhanh chóng, dễ dàng hơn, đáp ứng các nhu cầu
hàng hoá, máy móc thiết bị, công nghệ trong nước.
Đối với hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp, hoạt động thanh
toán hàng nhập khẩu cũng khẳng định vai trò quan trọng của mình.
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
6
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
Đầu tiên thanh toán hàng nhập khẩu là cầu nối giữa doanh nghiệp nhập
khẩu và doanh nghiệp xuất khẩu. Trong hợp thực hiện hợp đồng nhập khẩu,
đây là công việc cả hai bên phải thực hiện cùng nhau, và liên quan tới cả hai
bên, được hai bên cùng nhất trí lựa chọn phương thức thích hợp.
Tiếp đến thanh toán hàng nhập khẩu là cơ sở để nâng cao hiệu quả hoạt
động nhập khẩu. Thanh toán hàng nhập khẩu được thực hiện tốt giải quyết
được các vấn đề về thanh toán tạo điều kiện thuận lợi phát triển và mở rộng
hoạt động nhập khẩu.Việc thanh toán hàng nhập khẩu được thực hiện nhanh
chóng là lợi thế lớn để nhập khẩu hàng hoá.
Thứ nữa, thanh toán hàng nhập khẩu ảnh hưởng trực tiếp tới lợi ích các
bên trong giao dịch, do đó nó cũng là cách điều hoà lợi ích một cách tốt nhất.
Trong thương mại quốc tế, bên nhập khẩu cần hàng và bên xuất khẩu muốn
thu được tiền. Một phương thức thanh toán thích hợp là công cụ để cả hai bên
đạt được lợi ích của mình.
1.1.1.3. Các điều kiện của thanh toán hàng nhập khẩu
Một là, điều kiện về tiền tệ :
- Đồng tiền tính giá : Thông thường đồng tiền được lựa chọn làm đồng
tiền tính giá phải là đồng tiền ổn định, đồng tiền mạnh như USD, EURO,
GPB,
- Đồng tiền thanh toán : Có thể là đồng tiền của một trong hai quốc gia
hoặc là đồng tiền của một nước thứ ba, nếu là đồng tiền của nước thứ ba
thông thường phải là đồng tiền mạnh, tự do chuyển đổi.
- Bảo đảm rủi ro về tỷ giá : Để đảm bảo không gặp các rủi ro về tỷ giá
trong hợp đồng phải có quy định trước tỷ giá ngoại tệ hoặc tỷ giá linh hoạt
dựa vào giỏ các ngoại tệ được chọn trước.
Hai là, điều kiện về địa điểm thanh toán :
Địa điểm thanh toán được chọn là tại trụ sở một trong hai bên hoặc ở
một nước thứ ba. Sự lựa chọn này phụ thuộc vào tương quan lực lượng của
hai bên, phụ thuộc vào phương thức thanh toán, thông thường nếu đồng tiền
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
7
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
thanh toán là của một trong hai quốc gia thì địa điểm thanh toán sẽ là tại quốc
gia đó.
Ba là điều kiện về thời gian thanh toán. Xét theo thời gian, có ba điều
kiện thanh toán :
- Trả tiền trước: Đây có thể là nhà nhập khẩu đặt cọc một khoản tiền
cho nhà xuất khẩu hoặc là một khoản tín dụng có tính lãi nhà nhập khẩu cấp
cho nhà xuất khẩu.
- Trả tiền ngay : Đây là phương thức thanh toán ngay thời điểm nhận
được chứng từ hoặc nhận được hàng hoá tại cảng đến.
- Trả tiền sau : Nhà nhập khẩu sẽ thanh toán sau một khoảng thời gian
kể từ ngày nhận hàng theo thoả thuận trước giữa hai bên được ghi trong hợp
đồng,
Bốn là điều kiện về phương thức thanh toán, tuỳ theo từng giao dịch có
những phương thức thanh toán phù hợp, thông thường gặp các phương thức
thanh toán :
- Ghi sổ : Nhà xuất khẩu cho nhà nhập khẩu nợ tiền hàng và sẽ thanh
toán sau, điều kiện áp dụng hoàn toàn tương tự phương pháp ứng trước, cần
có sự tin cậy.
- Chuyển tiền : Sau khi nhận được hàng, nhà nhập khẩu sẽ ra ngân hàng
chuyển cho nhà xuất khẩu khoản thanh toán đã thoả thuận, việc chuyển tiền
riêng rẽ với việc giao hàng.
- Nhờ thu : Sau khi giao hàng nhà xuất khẩu lập hối phiếu nhờ ngân
hàng thu hộ tiền hàng, hối phiếu thường được lập riêng không ràng buộc với
bộ chứng từ hàng hoá (Nhờ thu hối phiếu trơn) hoặc hối phiếu được lập kèm
với chứng từ ( Nhờ thu kèm chứng từ).
- Tín dụng chứng từ : Ngân hàng của người nhập khẩu sẽ mở một thư
tín dụng cam kết thanh toán cho người xuất khẩu, sau đó người xuất khẩu mới
tiến hành giao hàng và lập bộ chứng từ thanh toán, nếu bộ chứng từ hợp lệ,
người xuất khẩu chắc chắn sẽ được thanh toán.
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
8
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
1.1.1.4.Các nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động thanh toán hàng nhập
khẩu của doanh nghiệp.
Có rất nhiều nhân tố ảnh hưởng tới hoạt động thanh toán hàng nhập
khẩu của doanh nghiệp.
Đầu tiên phải kể tới các nhân tố chủ quan:
Thứ nhất là uy tín của doanh nghiệp,doanh nghiệp hoạt động tốt, tạo
dựng được uy tín với đối tác sẽ hết sức thuận tiện trong thanh toán, dễ thoả
thuận được những phương thức thanh toán có lợi cho mình như chuyển tiền,
ghi sổ hoặc ít nhất là phương thức nhờ thu.
Thứ hai là cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp, doanh nghiệp có cơ cấu tổ
chức gọn nhẹ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho tiến trình thanh toán hàng nhập
khẩu trong doanh nghiệp tức là rút ngắn thời gian hoàn tất thủ tục duyệt thanh
toán của doanh nghiệp.
Thứ ba là trình độ cán bộ thanh toán, đây là yếu tố hết sức quan trọng,
quyết định trực tiếp đến việc thanh toán của doanh nghiệp. Cán bộ thanh toán
cần phải thành thạo nghiệp vụ để tiết kiệm rất nhiều thời gian cho việc thanh
toán và có sự nhanh nhạy để tranh thủ tốt nhất nguồn vốn cho doanh nghiệp
đồng thời giảm bớt các sai sót, hạn chế rủi ro trong thanh toán hàng nhập
khẩu.
Thứ tư là quan hệ của doanh nghiệp đối với ngân hàng. Điều này giúp
cho thủ tục thanh toán tại ngân hàng được thuận lợi, dễ dàng và nhanh chóng
hơn, đồng thời doanh nghiệp có nhiều cơ hội hơn trong việc chiếm dụng vốn
như được ký quý một phần hoặc được cho vay toàn bộ.
Ngoài các nhân tố chủ quan cũng còn cần kể đến các nhân tố khách
quan :
Nhóm các nhân tố trong nước bao gồm : Chính sách tỷ giá, chính sách
ngoại thương, chính sách ngoại hối. Các chính sách này ảnh hưởng đến hoạt
động thanh toán hàng nhập khẩu thông qua việc điều tiết hoạt động nhập khẩu
cũng như điều tiết thị trường hối đoái do tỷ giá là yếu tố hết sức nhạy cảm đối
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
9
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
với thanh toán quốc tế. Các chính sách này ảnh hưởng tới hoạt động của các
ngân hàng, đến lượt mình, các ngân hàng chính là người tác động trực tiếp
đến hoạt động thanh toán hàng nhập khẩu.
Nhóm các nhân tố quốc tế bao gồm : Quy chuẩn, thông lệ quốc tế, sự
phát triển của hệ thống ngân hàng. Các quy chuẩn, thông lệ quốc tế về thanh
toán mang tính khuôn mẫu, là chuẩn mực chung, việc thanh toán phải tuân
theo chuẩn mực đó. Hệ thống ngân hàng phát triển cao như hiện nay tạo ra
điều kiện hết sức thuận lợi cho thanh toán quốc tế, dù khoảng cách xa đến đâu
việc thanh toán cũng có thể diễn ra ngay lập tức với tính chính xác cao, các
loại hình thanh toán cũng được các ngân hàng mở rộng phong phú hơn trước
đây.
1.1.2. Các phương thức thanh toán hàng nhập khẩu chủ yếu.
1.1.2.1.Phương thức chuyển tiền.
Đây là phương thức thanh toán mà nhà nhập khẩu sẽ viết lệnh chuyển
tiền đến ngân hàng đề nghị chuyển một số tiền nhất định cho người hưởng lợi
ở địa điểm quy định.
- Những người liên quan đến phương thức chuyển tiền gồm có : Người
chuyển tiền, ngân hàng chuyển tiền, ngân hàng trả tiền, người hưởng lợi.
- Phương thức chuyển tiền mang các đặc điểm sau : Người mua, người
bán thanh toán trực tiếp với nhau; Ngân hàng chỉ đóng vai trò trung gian
hưởng lợi hoa hồng và không có trách nhiệm gì, việc giao hàng và việc thanh
toán tách rời nhau.
- Quy trình thanh toán sử dụng phương thức chuyển tiền.
(1)Sau khi kí hợp đồng thương mại, nhà xuất khẩu giao hàng và chứng
từ cho người nhập khẩu
(2) Nhà nhập khẩu sẽ tiến hành kiểm tra bộ chứng từ, nếu thấy hợp lý
thi viết lệnh chuyển tiền gửi đến ngân hàng chuyển tiền.
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
10
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
(3) Ngân hàng chuyển tiền kiểm tra bộ chứng từ nếu thấy hợp lệ và phù
hợp điều kiện thanh toán, kiểm tra tài khoản nhà nhập khẩu và chuyển
tiền.
(4) Ngân hàng chuyển tiền sẽ ra lệnh cho ngân hàng trả tiền trả tiền cho
người hưởng lợi.
(5) Ngân hàng trả tiền tiến hành trả tiền cho người hưởng lợi
Hình 1.1 : Quy trình thanh toán theo phương thức chuyển tiền
(4)
(5) (2) (3)
(1)
- Phương thức chuyển tiền giúp giảm bớt chi phí do mức phí đóng cho
ngân hàng thấp, đối với nhà nhập khẩu cực kì có lợi do chuyển tiền thường
được tiến hành sau khi giao hàng, nhà nhập khẩu có thể nắm quyền quyết
định trong giao dịch, có thể thanh toán hoặc từ chối thanh toán nếu hàng hoá
không đáp ứng yêu cầu của mình.
- Tuy nhiên phương thức chuyển tiền có nhược điểm đó là việc giao
hàng và chuyển tiền tách rời nhau nên nhà xuất khẩu sẽ ít khi chấp nhận
phương thức này vì phương thức này không có sự đảm bảo cho người xuất
khẩu được thanh toán trước khi người nhập khẩu nhận được hàng. Phương
thức này được thực hiện hoàn toàn dựa trên cơ sở hai bên tin tưởng lẫn nhau
và giá trị hợp đồng không quá lớn.
1.1.2.2.Phương thức nhờ thu.
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
11
Ngân hàng trả tiền Ngân hàng chuyển tiền
Người xuất khẩu
Người nhập khẩu
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
- Nhờ thu là phương thức thanh toán mà nhà xuất khẩu sau khi giao
hàng hoặc cung ứng dịch vụ, uỷ thác cho ngân hàng phục vụ mình xuất trình
bộ chứng từ, thông qua ngân hàng thu hộ, cho bên mua để hưởng thanh toán
hoặc chấp nhận hối phiếu.
- Những người liên quan trong phương thức nhờ thu : Người uỷ nhiệm
thu(người uỷ nhiệm cho ngân hàng thu hộ tiền), Ngân hàng gửi nhờ thu, Ngân
hàng thu hộ, người trả tiền(người được xuất trình bộ chứng từ để thanh toán
hoặc chấp nhận thanh toán).
- Phương thức nhờ thu có đặc điểm : Người xuất khẩu có thể chủ động
đòi tiền người nhập khẩu, ngân hàng đóng vai trò uỷ nhiệm thu, đại diện cho
người bán đòi tiền người mua.
- Quy trình thanh toán trong phương thức nhờ thu:
Hình 1.2 : Quy trình thanh toán bằng phương thức nhờ thu
(3)
(6)
(2) (7) (5) (4)
(1)
(1) Người xuất khẩu giao hàng cho người nhập khẩu ( kèm chứng từ
nếu nhờ thu hối phiếu trơn, không kèm chứng từ nếu nhờ thu hối phiếu kèm
chứng từ).
(2) Người xuất khẩu gửi chỉ thị nhờ thu, hối phiếu và bộ chứng từ(nếu
có) đến ngân hàng gửi nhờ thu để nhờ thu hộ tiền.
(3) Ngân hàng gửi nhờ thu chuyển chỉ thị nhờ thu, hối phiếu và bộ
chứng từ sang ngân hàng thông báo để thông báo cho người nhập khẩu.
(4) Ngân hàng thông báo chuyển hối phiếu đến người nhập khẩu yêu
cầu trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền.
(5) Người nhập khẩu thông báo đồng ý trả tiền hay từ chối trả tiền.
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
12
Ngân hàng gửi nhờ
thu
Ngân hàng thu hộ
Người xuất khẩu Người nhập khẩu
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
(6) Ngân hàng thông báo trích tài khoản người nhập khẩu chuyển tiền
sang ngân hàng gửi nhờ thu để ghi có người xuất khẩu hoặc thông báo việc từ
chối trả tiền.
(7) Ngân hàng gửi nhờ thu thông báo có hoặc là thông báo việc từ chối
trả tiền cho người xuất khẩu.
- Phương thức nhờ thu vẫn đảm bảo lợi ích của nhà nhập khẩu do người
nhập khẩu vẫn có quyền từ chối chấp nhận hối phiếu nếu hàng hoá không phù
hợp
- Tuy nhiên phương thức này tốn chi phí hơn so với phương thức
chuyển tiền và phải thanh toán hoặc kí chấp nhận thanh toán trước rồi mới
được nhận bộ chứng từ để nhận hàng.
1.1.2.3.Phương thức tín dụng chứng từ.
- Phương thức tín dụng chứng từ là phương thức thanh toán mà theo
yêu cầu của một khách hàng một ngân hàng sẽ mở một bức thư tín
dụng( L/C). Ngân hàng này cam kết sẽ trả một số tiền nhất định cho một
người thứ ba, chính là người hưởng lợi, người xuất khẩu, nếu người này xuất
trình bộ chứng từ thanh toán phù hợp với điều kiện ghi trong thư tín dụng.
- Những người liên quan : Người mở L/C , người thụ hưởng, ngân hàng
phát hành, ngân hàng thông báo, ngân hàng xác nhận.
- Đặc điểm thanh toán bằng phương pháp tín dụng chứng từ : Ngân
hàng đóng vai trò quan trọng trong toàn bộ quá trình thanh toán, là người chịu
trách nhiệm chính, là người trung gian thu hộ, chi hộ, là người đạidiện cho
nhà nhập khẩu thanh toán cho nhà xuất khẩu đồng thời đảm bảo nhà nhập
khẩu nhận được hàng đúng tiêu chuẩn.
- Quy trình thanh toán bằng phương pháp tín dụng chứng từ.
Hình 1.3: Quy trình thanh toán bằng phương thức tín dụng chứng
từ
(8)
(7)
(2)
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
13
Ngân hàng phát
hành
Ngân hàng thông báo
Người nhập khẩu Người xuất khẩu
Chuyên đề thực tập tốt nghiệp
(1) (9) (10) (3) (5) (6)
(4)
(1) : Người nhập khẩu gửi đơn mở L/C đến ngân hàng phát hành yêu
cầu phát hành L/C cho người xuất khẩu.
(2) : Dựa trên đơn yêu cầu mở L/C của người nhập khẩu, ngân hàng lập
L/C thông báo đến ngân hàng đại lý của mình chính là ngân hàng thông báo
để thông báo về việc phát hành L/C và chuyển L/C đến người xuất khẩu.
(3) : Ngân hàng thông báo sẽ thông báo cho người xuất khẩu
(4) : Nếu người xuất khẩu chấp nhận L/C thì tiến hành giao hàng.
(5) : Sau khi giao hàng người xuất khẩu lập bộ chứng từ phù hợpvới
điều kiện L/C.
(6) : Sau khi kiểm tra bộ chứng từ nếu phù hợp thì tiến hành thanh toán
cho người xuất khẩu.
(7) : Ngân hàng thông báo sau khi chấp nhận bộ chứng từ chuyển trả bộ
chứng từ cho ngân hàng phát hành.
(8) : Ngân hàng phát hành chuyển trả tiền cho ngân hàng thông báo.
(9) : Ngân hàng phát hành chuyển bộ chứng từ cho người nhập khẩu.
(10) : Người nhập khẩu tiến hành thanh toán cho ngân hàng phát hành.
- Với phương thức thanh toán này nhà nhập khẩu sẽ được đảm bảo rằng
tiền sẽ chưa được thanh toán nếu hàng hoá chưa được giao, ngân hàng sẽ đảm
bảo cho nhà nhập khẩu nhận được hàng hoá đúng số lượng và chất lượng.nhà
nhập khẩu chỉ ghi nợ hay thực hiện thanh toán khi các yêu cầu của họ đã được
thực hiện, đảm bảo chắc chắn nhận được hàng đúng số lượng chất lượng, có
thể tận dụng được tín dụng ngân hàng
- Tuy nhiên do có sự tham gia của ngân hàng vào tất cả các giai đoạn
trong quy trình thanh toán nên chi phí của việc thanh toán bằng phương thức
này khá cao. Mặt khác có thể nhà nhập sẽ gặp phải rủi ro nếu bộ chứng từ giả
mạo vì L/C chỉ căn cứ vào bộ chứng từ.
Sinh viên : Tạ Thị Hồng Hạnh Lớp TMQT 46
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét